Ο "ψυχρός πόλεμος" του φυσικού αερίου, και η εμπλοκή της Ευρώπης

Πηγές: Reuters, ΔΕΣΦΑ
Μετάφραση/Επιμέλεια: OnAlert

Η ρωσική Gazprom ανακοίνωσε σήμερα ότι η Ουκρανία δεν αποπλήρωσε εμπροθέσμως τουλάχιστον μέρος του χρέους της και κατά συνέπεια θα πρέπει πλέον να προκαταβάλλει το αντίτιμο για τις παραδόσεις φυσικού αερίου. Επιπλέον η Gazprom προειδοποίησε τις Βρυξέλλες για "πιθανές ανωμαλίες" στην τροφοδοσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης με φυσικό αέριο, εάν η Ουκρανία παρακρατεί ποσότητες φυσικού αερίου από εκείνες που προορίζονται για την Ευρώπη και διέρχονται μέσω του ουκρανικού εδάφους.

Παρακάτω ρίχνουμε μια ματιά στις επιπτώσεις που μπορεί να έχει αυτο στην Ευρώπη και στην Ελλάδα καθώς και στο τι εχει γίνει στο παρελθόν.

Συνοπτικά: το χρονικό διαμάχης μεταξύ Ουκρανίας-Ρωσίας

Η Ουκρανία έχει συνάψει επί του παρόντος 10ετές συμβόλαιο με την Gazprom, το οποίο υπεγράφη επί ηγεσίας Γιούλα Τιμοσένκο το 2009. Βάση της σύμβασης αυτής, απαιτείται από την Ουκρανία να αγοράζει ετησίως περίπου 40 δις. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου, είτε καταναλώνεται είτε όχι.

Όταν η Κριμαία επανενώθηκε με την Ρωσία, τότε η πλούσια σε πετρέλαιο Μαύρη Θάλασσα, με τα εκτιμώμενα 2,2 δις. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου, αξίας $1 δις. δολαρίων, άλλαξε χέρια και οι ενεργειακές πηγές ελέγχονται πλέον από τη Μόσχα. Η Gazprom έκτοτε ανέλαβε τις εργασίες της ουκρανικής Chronomornafrogaz (Black Sea Gas), ενώ ο τότε πρωθυπουργός της Ουκρανίας Αρσένι Γιάτσενιουκ απαίτησε από τη Ρωσία να επιστρέψει το "κλεμμένο" φυσικό αέριο.

Μέχρι το 1991, η Κριμαία ήταν μέρος τη Ένωσης Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών, ή όπως είναι ευρύτερα γνωστή, της Σοβιετικής Ένωσης. Ακόμη παλαιότερα, ήταν μέρος της Ρωσίας, μέχρι που, το 1954, δόθηκε ως δώρο, από τον Νικίτα Κρούσνιεφ, στην Ουκρανική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία.

Κατά τη διάρκεια της Σοβιετικής Ένωσης, η Ουκρανία αποτέλεσε τον αυτονόητο δίαυλο μεταφοράς αερίου προς τα δυτικά, τις αγορές της Ευρώπης και της Τουρκίας. Τώρα πλέον, που θεωρείται για τη Ρωσία ως αναξιόπιστο κράτος μεταγωγής, η ελεγχόμενη από το ρωσικό κράτος Gazprom προχωράει με ταχύτατους ρυθμούς την κατασκευή νέων περιφερειακών, παρακαμπτηρίων αγωγών γύρω από τα εδάφη της Ουκρανίας, ώστε να διασφαλιστεί η μεταφορά του προϊόντος της στους Ευρωπαίους πελάτες, κάποιοι από τους οποίους εξαρτώνται κατά 100% από το ρώσικο φυσικό αέριο. Ο αγωγός North Stream (του Βορείου Διαδρόμου), ο οποίος διασχίζει τη θάλασσα της Βαλτικής, ήδη προμηθεύει αέριο τη Γερμανία και τα άλλα βόρειο-δυτικά ευρωπαϊκά κράτη, και ο νέος αγωγός South Stream (του νοτίου Διαδρόμου)- μόλις ολοκληρωθεί- θα εξυπηρετεί τη Νότια Ευρώπη και φυσικά και την Ελλάδα.


Γιατί το ρωσικό φυσικό αέριο είναι τόσο σημαντικό για την Ευρώπη

Η Ρωσία παραμένει ο μεγαλύτερος προμηθευτής φυσικού αερίου για την Ευρώπη, με 30% των ενεργειακών αναγκών της ηπείρου να καλύπτονται από αυτήν, ενώ το 50% του φυσικού αερίου προς την Ευρώπη διέρχεται σήμερα από τα εδάφη της Ουκρανίας.

Η Ευρώπη μπορεί να στραφεί σε εναλλακτικές πηγές -τόσο η Νορβηγία όσο και η Ολλανδία είναι παραγωγικές χώρες φυσικού αερίου και εταίροι της ΕΕ, ή ακόμη στο Αζερμπαϊτζάν, μια πλούσια πετρελαιοπαραγωγική χώρα που βρίσκεται νότια της Ρωσίας στην Κασπία Θάλασσα.

Σύμφωνα με τον σύνδεσμο Gas Infrastructure Europe, ενός λόμπι με έδρα τις Βρυξέλλες, οι ευρωπαϊκοί τερματικοί σταθμοί Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου (ΥΦΑ) έχουν τη δυνατότητα να εισάγουν μέχρι και 200 δις. κυβικά μέτρα αερίου ετησίως. Οι εισαγωγή ΥΦΑ όμως παρουσιάζει το μειονέκτημα του υψηλού συγκριτικού κόστους.

Αρκετοί αναλυτές θεωρούν ότι αν η μεταφορά του ρωσικού αερίου μέσω Ουκρανίας διακοπεί, τότε σε αρκετά μέρη της Ευρώπης οι τιμές του θα διπλασιαστούν.




Μια παράκαμψη των αγωγών της Ουκρανίας είναι ο υπό κατασκευή Αγωγός South Stream (του Νότιου Διαδρόμου), με δυνατότητα μεταφοράς 64 δις. κυβικών μέτρων φυσικού αερίου στην Ευρώπη. Όμως οι ψυχρές σχέσεις μεταξύ ΕΕ και Ρωσίας ενδέχεται να θέσουν σε κίνδυνο τα σχέδια αυτά.

Τόσο οι ΗΠΑ όσο και η ΕΕ ασκούν πίεση στα κράτη-εταίρους της Gazprom να μπλοκάρουν τα σχέδια για τον South Stream, και την Κυριακή 8 Ιουνίου η Βουλγαρία πράγματι, ανακοίνωσε την αναστολή των εργασιών. Αργότερα όμως, ο Υπουργός Ενέργειας δήλωσε ότι το έργο είναι “μη ανακλήσιμο” και ανακοίνωσε ότι θα προχωρήσει κανονικά. Στις 13 Ιουνίου η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνεδρίασε στη Βουλγαρία για να συζητήσει τα θέματα που έχουν προκύψει σχετικά με το θαλάσσιο τμήμα του αγωγού South Stream.

Ελλάδα- ΕΣΦΑ

Στην Ελλάδα τώρα, οι διεργασίες για την ανεξαρτητοποίηση των διαύλων παροχής φυσικού αερίου από τους αγωγούς της Ουκρανίας βρίσκονται σε εξέλιξη. Στις 28 Μαΐου, η ΔΕΣΦΑ ανακοίνωσε την ολοκλήρωση των εργασιών Αμφίδρομης Ροής Φυσικού Αερίου στη Διασύνδεση Ελλάδας – Βουλγαρίας. Οι εργασίες αφορούν στην εγκατάσταση διάταξης σωληναγωγών και βανών που επιτρέπουν την Αμφίδρομη Ροή μέσω του ΜΣΣ Σιδηροκάστρου, ώστε να καθίσταται δυνατή και η εξαγωγή ποσοτήτων φυσικού αερίου από το Εθνικό Σύστημα Φυσικού Αερίου (ΕΣΦΑ) προς τη Βουλγαρία.

Σε δήλωσή του ο Διευθύνων Σύμβουλος του ΔΕΣΦΑ, κ. Κωνσταντίνος Ξιφαράς, τονίζει ότι: "Η υλοποίηση της δεύτερης Αναβάθμισης του Μετρητικού Σταθμού Συνόρων (ΜΣΣ) Σιδηροκάστρου θα αυξήσει τον ανταγωνισμό, την ασφάλεια εφοδιασμού και την προώθηση του διασυνοριακού εμπορίου φυσικού αερίου. Η προοπτική της Ενοποιημένης Ευρωπαϊκής Αγοράς Φυσικού Αερίου απαιτεί επενδύσεις και για το λόγο αυτό επιταχύνουμε την υλοποίηση του επενδυτικού μας πλάνου, με στόχο την οικονομικότερη δυνατή και τεχνικά άρτια εξυπηρέτηση των χρηστών του ΕΣΦΑ".

Την Τετάρτη 21 Μαΐου ο Πρόεδρος του Δ.Σ του ΔΕΣΦΑ, κ. Αντώνης Νάτσικας, επισήμανε ότι, η ολοκλήρωση του έργου αυτού, σε συνδυασμό με τα έργα αναβάθμισης της χωρητικότητας και της δυναμικότητας των εγκαταστάσεων Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου (ΥΦΑ) στη Ρεβυθούσα, ενισχύει το ρόλο του ΔΕΣΦΑ, ως εγγυητή της ασφάλειας τροφοδοσίας και της αδιάλειπτης ροής φυσικού αερίου στην εγχώρια αγορά και, παράλληλα, αναβαθμίζει το στρατηγικό ρόλο της εταιρείας και της Ελλάδος στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων.

Στις 4 Ιουνίου, η ΔΕΣΦΑ έδωσε στη δημοσιότητα τα σχέδια για το Περιφερειακό Πρόγραμμα Ανάπτυξης (GRIP) Νοτίου Διαδρόμου 2014-2023, σύμφωνα με τις απαιτήσεις του Άρθρου 12(1) του Κανονισμού (EC) 715/2009.

Οι αντιδράσεις στο εσωτερικό είναι όμως αρκετές, εγείροντας ερωτήματα σχετικά με το μονοπωλιακό ρόλο της Gazprom στη χώρα μας και τις ενδεχόμενες επιπτώσεις στα εθνικά μας συμφέροντα. Λόγω όμως της ρευστότητας κατάστασης, το ΟnΑlert παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις, και θα παρουσιάσει στη συνέχεια εκτενέστερο άρθρο ειδικά για το λεγόμενο South Stream.

Πηγές: Reuters, ΔΕΣΦΑ
Μετάφραση/Επιμέλεια: OnAlert