H στρατηγική αξία των βρετανικών βάσεων στην Κύπρο

Εφτά και πλέον ώρες συνεδρίαζε το βρετανικό Κοινοβούλιο στο Λονδίνο, την Παρασκευή 26 Σεπτεμβρίου, για το ζήτημα της πολεμικής εμπλοκής της Μεγάλης Βρετανίας εναντίον του Ισλαμικού Κράτους (IS) στο Ιράκ, και πιθανόν στη Συρία. Η τελική απόφαση, με 524 ψήφους υπέρ και 43 εναντίον (πλειοψηφία 481 ψήφων), εξουσιοδότησε τη χρήση των βρετανικών Ενόπλων Δυνάμεων σε πολεμικές επιχειρήσεις εναντίον του IS οι οποίες, όπως ανέφερε ο πρωθυπουργός David Cameron, θα είναι μακροχρόνιες.

Παρά το γεγονός ότι δεν έχουν αποκαλυφθεί οι ακριβείς διαστάσεις της βρετανικής συμμετοχής στο στρατιωτικό συνασπισμό που σχηματίζεται υπό τις Ηνωμένες Πολιτείες, από τις 27 Σεπτεμβρίου έχουν αρχίσει να πραγματοποιούνται καθημερινά πολεμικές αποστολές της RAF από την αεροπορική βάση (ΑΒ) Ακρωτηρίου.
Ήδη από τις 13 Αυγούστου έχουν αναπτυχθεί στο Ακρωτήρι έξι μαχητικά Tornado GR4 της RAF, εξοπλισμένα με υπερσύγχρονα ατρακτίδια Litening III, τα οποία μέχρι πρόσφατα εκτελούσαν αποστολές αναγνώρισης στα πλαίσια αποστολών ανθρωπιστικής βοήθειας στο βόρειο Ιράκ από βρετανικά αεροσκάφη C-130. Αξίζει να σημειωθεί ότι, από ιδρύσεως της Κυπριακής Δημοκρατίας (ΚΔ), οι βρετανικές βάσεις (ΒΒ) στην Κύπρο είχαν χρησιμοποποιηθεί μόνο για την υποστήριξη επιχειρήσεων («Desert Shield» και «Desert Storm» το 1990-91, «Iraqi Freedom» το 2003, «Ellamy» το 2011, κοκ).
Είναι δε η πρώτη φορά που η ΑΒ Ακρωτηρίου χρησιμοποιείται σε πολεμικές αποστολές για την προσβολή και καταστροφή στόχων στη Μέση Ανατολή. Ήδη στις 27 Σεπτεμβρίου πραγματοποιήθηκε η πρώτη πολεμική αποστολή (armed reconnaissance mission) στο Ιράκ, από δύο μαχητικά Tornado GR4 εξοπλισμένα με βόμβες 500 λιβρών τύπου Paveway IV κατεθυνόμενες με λέϊζερ, συνοδευόμενα από αεροσκάφος ανεφοδιασμού Voyager, τα οποία όμως επέστρεψαν, μετά από 7ωρη πτήση, χωρίς να προσβάλουν στόχους.
Η χρησιμοποίηση της ΑΒ Ακρωτηρίου σε πολεμικές επιχειρήσεις ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο στο γεωστρατηγικό περιβάλλον της Ανατολικής Μεσογείου και ειδικά στις εξαιρετικά λεπτές σχέσεις της ΚΔ με τις ΒΒ. Από το 1960 μέχρι και σήμερα το Λονδίνο ήταν ιδιαίτερα προσεκτικό στη χρήση των βάσεων, οι οποίες αξιοποιούνταν για αποστολές υποστήριξης επιχειρήσεων, ειρηνευτικές αποστολές, και για αθέατες αεροπορικές αποστολές στρατηγικής αναγνώρισης από αεροσκάφη U-2 της αμερικανικής Πολεμικής Αεροπορίας (USAF).
Φυσικά, κυρίαρχο ρόλο διαδραματίζουν οι εξαιρετικά σημαντικές εγκαταστάσεις στον Άγιο Νικόλαο, το Ακρωτήρι και το Τρόοδος, που χρησιμοποιούνται από τη βρετανική Government Communications Headquarters (GCHQ) επ” ωφελεία της Αμερικανικής υπηρεσίας National Security Agency (NSA), για την παρακολούθηση και υποκλοπή ηλεκτρονικών τηλεπικοινωνιών SIGINT σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή, όπως και το τρίτης γενιάς Over The Horizon (OTH) Radar PLUTO (μετά το Project SANDRA και το COBRA SHOE), η εμβέλεια του οποίου αγγίζει την Κίνα και τα βάθη της Ρωσίας.
Η χρήση των βρετανικών βάσεων υπήρξε μέχρι σήμερα διακριτική ενώ το Λονδίνο, όπως αποκαλύπτουν τα έγγραφα στο εθνικό αρχείο (The National Archives) του Ηνωμένου Βασιλείου, είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο στην αποκάλυψη της επιχειρησιακής αξιοποίησής τους. Θεωρεί ότι το δικαίωμα χρησιμοποίησής τους δεν είναι απόλυτα εξασφαλισμένο από την Συνθήκη Εγκαθίδρυσης αφού η ευαίσθητη λειτουργία τους βασίζεται κυρίως στις καλές σχέσεις με την Κυπριακή Δημοκρατία αλλά και στη σιωπηλή αποδοχή της τοπικής κοινής γνώμης.
Οι αποκαλύψεις στο Wikileaks της εξαιρετικά μεγάλης ανησυχίας του Λονδίνου για τη χρησιμοποίηση της ΑΒ Ακρωτηρίου από αεροσκάφη U-2 της USAF, το 2008, στα παλαίσια των επιχειρήσεων στρατηγικής αναγνώρισης «Highland Warrior» επ” ωφελεία της Τουρκίας (εναντίον των Κούρδων) και «Cedar Sweep» επ” ωφελεία της λιβανικής Κυβέρνησης (εναντίον της Χεσμπολάχ) είναι ενδεικτικές της εύθραυστης λειτουργίας των ΒΒ στην Κύπρο.
Εν όψη και της άρνησης της Τουρκίας στη χρησιμοποίηση της ΑΒ Incirlik σε πολεμικές επιχειρήσεις εναντίον του ΙS, η δημόσια (μη κεκαλυμμένη) πολεμική αξιοποίηση του Ακρωτηρίου από το Λονδίνο αλλά και η σιωπηλή αποδοχή του γεγονότος από τη Λευκωσία, εύλογα προκαλούν ερωτηματικά. Eιδικά όταν το εξαιρετικά κρίσιμο αυτό ζήτημα δεν απασχόλησε καθόλου, ούτε για ένα λεπτό, το Υπουργικό Συμβούλιο της κυπριακής Κυβέρνησης, τη Βουλή των Αντιπροσώπων, ή την Υπουργική Ομάδα Χειρισμού Κρίσεων (ΥΟΧΚ). Η δε ατυχής τηλεοπτική παρουσίαση εκπροσώπου του νεοσύστατου Συμβουλίου Γεωστρατηγικών Μελετών (ΣΓΜ) επιβεβαίωσε την επιφανειακή αντίληψη των γεωστρατηγιών πεπραγμένων.
Το ερώτημα όμως που προκύπτει είναι ζωτικής σημασίας: υπήρξαν αθέατα στρατηγικά αναταλλάγματα προς την Κυπριακή Δημοκρατία ή η Λευκωσία παραχώρησε μονομερώς το πολύτιμο αυτό προνόμοιο στο Λονδίνο χωρίς το παραμικρό όφελος;

Πέτρος Σαββίδης, PhD cand. Modern History (Birmingham), MPhil History (Glasgow)

 http://www.hellasforce.com/blog/category/ethnika/