Η ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ στα χρόνια της ΕΟΚΑ: Το μέτρο που ΤΣΑΚΙΣΕ τους Αποικιοκράτες

Όταν, την 1η Απριλίου, ξεκίνησε ο ένοπλος εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας της ΕΟΚΑ, οι Άγγλοι προσπάθησαν αμέσως να αμαυρώσουν την Οργάνωση. Εκτός από τις κατηγορίες περί τρομοκρατίας, διακήρυσσαν πανταχόθεν και παντοιοτρόπως το επιχείρημα ότι την ΕΟΚΑ αποτελούσε μια μικρή ομάδα Κυπρίων που στόχος τους ήταν να εμποδίσουν την «πρόοδο» που θα έφερνε στο νησί η αποικιοκρατία.
Επίσης, ότι οι «φιλήσυχοι» Κύπριοι αποδοκίμαζαν τις μεθόδους της και το μόνο που επιθυμούσαν ήταν να ζουν ειρηνικά. Γρήγορα φάνηκε ότι τα πιο πάνω αποτελούσαν φληναφήματα. Η Παθητική Αντίσταση, ως μέτρο αντίστασης στον ξένο κατακτητή, δεν ήταν δημιούργημα του 1958. Ήδη από τις 18 Οκτωβρίου 1931, η ΕΡΕΚ στην προκήρυξή της καλούσε τον κυπριακό λαό να υποστηρίζει «τα προϊόντα της κυπριακής γης, βιομηχανίας και χειροτεχνίας», ως αντίβαρο προς την εισαγωγή και κατανάλωση αγγλικών προϊόντων.Είναι, άλλωστε, γνωστή η περίπτωση του Πολύκαρπου Ιωαννίδη (εξορίστηκε μαζί με τον Παπάσταυρο Παπαγαθαγγέλου, τον Μητροπολίτη Κιτίου και τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο τον Μάρτιο του 1956), ο οποίος από το 1931, ως μέτρο Παθητικής Αντίστασης, φορούσε ρούχα φτιαγμένα στην Κύπρο από αλατζιά. Ο Ιωαννίδης δεν ήταν ο μόνος.
Ως μέτρο Παθητικής Αντίστασης, ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος, με τη γνωστή του ομιλία στις 22 Αυγούστου 1954 στον ιερό ναό της Φανερωμένης στη Λευκωσία, είχε προτείνει την πολιτική της ανυπακοής και μη συνεργασίας με τους Άγγλους.
Είχε προηγηθεί, στις 2 Αυγούστου 1954, η δημοσίευση από την αποικιακή κυβέρνηση των «στασιαστικών νόμων». Σε συνέχεια αυτών, το Εθναρχικό Συμβούλιο είχε αποφασίσει, στις 27 Σεπτεμβρίου 1955, ως πρώτο μέτρο Παθητικής Αντίστασης, την παραίτηση των Κοινοτικών Αρχών (Μουκτάρηδες και Αζάδες). Οι ομαδικές παραιτήσεις Μουκτάρηδων και Αζάδων που ακολούθησαν δημιούργησαν τεράστια προβλήματα στην, ήδη κλονισμένη από τη δράση της ΕΟΚΑ, αποικιακή κυβέρνηση.
Η εξορία του Μητροπολίτη Κηρυνείας και του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου, στις 9 Μαρτίου 1956, μπορεί να στέρησε τον Ελληνισμό της Κύπρου από δύο ηγέτες, αλλά δεν ανέκοψε την πορεία της Παθητικής Αντίστασης. Η διαχείρισή της είχε πλέον περάσει στα χέρια του Διγενή, ο οποίος, ιδρύοντας την ΠΕΚΑ στα μέσα του 1956, ετοίμαζε το έδαφος για την τελειωτική ρήξη με τον ιμπεριαλισμό και την αποικιοκρατία.
Η επίσημη κήρυξη της Παθητικής Αντίστασης φαίνεται ότι θα γινόταν στις αρχές του 1957. Η σύλληψη, όμως, ηγετικών στελεχών της ΠΕΚΑ στη Λευκωσία ανέβαλε για σχεδόν έναν χρόνο την έναρξή της. Στα τέλη, λοιπόν, Φεβρουαρίου του 1958, ο Διγενής δίνει εντολή παραίτησης όσων Ελλήνων μελών των Κοινοτικών Συμβουλίων δεν είχαν ήδη παραιτηθεί. Ταυτόχρονα, καλούσε τους δημοσίους υπαλλήλους και τους δασκάλους να μην αναλαμβάνουν τα καθήκοντα των παραιτηθέντων μελών των Κοινοτικών Συμβουλίων. Τις πρώτες μέρες του Μάρτη, κυκλοφόρησε η προκήρυξή του με την οποίαν ύψωνε «ΚΑΙ την σημαίαν της Παθητικής Αντιστάσεως δίπλα από την σημαίαν του ενόπλου αγώνος».Ο σκοπός της Παθητικής Αντίστασης, σύμφωνα με την προκήρυξη, ήταν τριπλός. Να δείξουν οι Κύπριοι στον «πεπολιτισμένον κόσμον» ότι ήταν αποφασισμένοι να τα δώσουν όλα για τη Λευτεριά τους, να δείξουν ότι ο αγώνας για την Ένωση δεν ήταν αγώνας «ολίγων θερμοαίμων» και, τέλος, να κλονισθούν τα θεμέλια της αποικιοκρατίας στην Κύπρο με το σύνθημα «η Κύπρος είναι για τους Κύπριους». 
Τη συγκεκριμένη προκήρυξη ακολούθησαν δεκάδες άλλες της ΠΕΚΑ. Για να αποφεύγονται αντιδράσεις μεταξύ του εμπορικού κόσμου από το «μποϋκοτάρισμα» αγγλικών προϊόντων, η ΠΕΚΑ προειδοποιούσε εκ των προτέρων για το ποια προϊόντα θα μποϋκοτάρονταν, ώστε οι έμποροι και οι καταστηματάρχες να μην εφοδιάζονται με αυτά και να προκαλείται οικονομική ζημιά σε αυτούς. Μία πρόταση που παρουσιάστηκε σε φυλλάδιο της περιόδου ήταν χαρακτηριστική της κατάστασης: «Ο Κυπριακός λαός θα στερηθή σήμερα για να ευδαιμονίση αύριον».
Σταδιακά, η Παθητική Αντίσταση εξελισσόταν. Στην αρχή διατάχθηκε το μποϋκοτάρισμα ειδών ζαχαροπλαστικής, οινοπνευματωδών ποτών και παπουτσιών, μετά τα αγγλικά καπνά και τσιγάρα, τα ποδοσφαιρικά στοιχήματα, οι αγγλικές ασφαλιστικές εταιρείες, τα αγγλικά βαμβακερά, τα αγγλικά ελαστικά, τα αγγλικά έπιπλα, καλλυντικά και είδη ξυρίσματος. Μποϋκοταρίστηκαν, επίσης, τα αγγλικά κυβερνητικά σχολεία, η Κρατική Υπηρεσία Ραδιοφωνίας και το κυβερνητικό λαχείο. Κορύφωση της Παθητικής Αντίστασης αποτελούσαν δύο διαταγές. Πρώτα, η διαταγή για αφαίρεση όλων των αγγλικών πινακίδων και διαφημίσεων από τα καταστήματα και η αντικατάστασή τους με ελληνικές, ώστε η ελληνική Κύπρος να παρουσιάζει ελληνοπρεπή όψη. Δεύτερο κορυφαίο γεγονός ήταν η δημιουργία «Διαιτητικών Επιτροπών» στις οποίες θα προσέφευγαν οι Έλληνες οι οποίοι είχαν νομικές διαφορές. Η μη προσφυγή στην αγγλική «δικαιοσύνη», με όλα όσα αυτό υπονοούσε, ήταν κορυφαία πράξη ανυπακοής.
Η αποτελεσματικότητα της Παθητικής Αντίστασης και ο ενθουσιασμός με τον οποίον οι Κύπριοι αγκάλιασαν τη νέα μορφή αγώνα ήταν χειροπιαστή και μετρήσιμη. Κατά τους πρώτους πέντε μήνες του 1958, σε σύγκριση με τους πέντε πρώτους μήνες του 1957, οι εισαγωγές από τη Βρετανία και τις άλλες χώρες της κοινοπολιτείας είχαν ελαττωθεί κατά 3.000.000 λίρες. Ακόμα και οι ίδιοι οι Άγγλοι καταμαρτυρούσαν με τον πλέον εύγλωττο τρόπο τη ζημιά που η Παθητική Αντίσταση είχε προξενήσει. Δήλωση Βρετανού επιχειρηματία στο αμερικανικό περιοδικό Τάιμςτης 17ης Μαρτίου 1958 είχε ως εξής: «Μου φαίνεται πως η Π. Αντίστασις, όπως στις Ινδίες κατά την εποχήν του Γκάντι, θα μας στείλη να ξαπλώσουμε όλους στες γραμμές του σιδηροδρόμου… Σαν να είναι χειρότερα τώρα». 

X.A.A.
Ιστορίας το ανάγνωσμα