Ελληνικό Χρέος και Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα Δημοσίου Τομέα - Πώς οι σύγχρονες λογιστικές πρακτικές μπορούν να μειώσουν το χρέος της Ελλάδας

Δυστυχώς σε τοπικό επίπεδο, η συζήτηση για το Ελληνικό χρέος περιορίζεται αποκλειστικά στη μακροοικονομική διάσταση και οι αναφορές για τη λογιστική παρακολούθησή του είναι σχεδόν ανύπαρκτες ενώ σε παγκόσμιο επίπεδο έχουν γίνει αντίστοιχες συζητήσεις οι οποίες όμως δεν φαίνεται να προβληματίζουν το Ελληνικό οικονομικό επιτελείο. Η Ελληνική κυβέρνηση είχε εξαγγείλει (2/6/2015) την υιοθέτηση των Διεθνών Λογιστικών Προτύπων για το Δημόσιο Τομέα (IPSAS) η οποία όμως δεν έχει προχωρήσει μέχρι στιγμής όπως άλλωστε δεν έχει προχωρήσει καμία ουσιαστική αλλαγή στην αναδιοργάνωση, προς το καλύτερο, του δημοσίου τομέα.

Η όλη συζήτηση για το ελληνικό χρέος έχει επικεντρωθεί στο εάν είναι βιώσιμο ή όχι καθώς και για μέτρα ελάφρυνσής του μέσω π.χ. μείωσης των επιτοκίων κτλ.

Στον χώρο της διεθνούς λογιστικής το θέμα το οποίο συζητάται ευρύτερα είναι ο βαθμός στον οποίο οι κυβερνήσεις ακολουθούν ορθές πρακτικές για την παρακολούθηση των υποχρεώσεών τους και το ότι θα πρέπει να υιοθετήσουν λογιστικές παρακολούθησης που να προσομοιάζουν με αυτές του ιδιωτικού τομέα.

Όσον  αφορά τα χρέη των κρατών αυτά υπολογίζονται στην ονομαστική τους αξία ανεξάρτητα από την αξία που θα έχουν στο μέλλον και χωρίς να συνυπολογισθεί το επιτόκιο. Αυτά συμβαίνουν λόγω της συνθήκης του Μάαστριχτ που δίνει τον αντίστοιχο ορισμό για το χρέος δηλαδή ο υπολογισμός των χρεών στην ονομαστική τους αξία.

Η χρήση των Διεθνών Λογιστικών Προτύπων για το Δημόσιο Τομέα που είναι αντίστοιχα με τα Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα που χρησιμοποιούνται στον ιδιωτικό τομέα. Σύμφωνα με τα Πρότυπα αυτά, ο υπολογισμός του χρέους δεν θα γίνεται με βάση την ονομαστική αξία των υποχρεώσεων αλλά θα προεξοφλείται διαχρονικά με τη χρήση επιτοκίων της αγοράς.

Συνεπώς το χρέος της Ελλάδας που ανέρχεται στο 178,6% του ΑΕΠ θεωρείται από όλο και περισσότερους ειδικούς ότι ως νούμερο δεν είναι σωστό γιατί βασίζεται στην ονομαστική αξία του χρέους.  Σύμφωνα με το Institute of International Finance (IIF, 2015): “η μέτρηση της βιωσιμότητας του χρέους ως ποσοστό του ονομαστικού χρέους ως προς το ΑΕΠ είναι ιδιαίτερα απλοϊκή για να χρησιμεύσει ως εργαλείο των πολιτικών προσαρμογής. Η σύνθεση και η δομή του χρέους ποικίλλει ανάλογα με: την ωριμότητα (μακροπρόθεσμη ή βραχυπρόθεσμη/μεσοπρόθεσμη), το κόστος των επιτοκίων καθώς και την ύπαρξη περιόδων χάριτος». Αλλά ούτε όμως και το ΔΝΤ χρησιμοποιεί την ονομαστική αξία του χρέους όταν υπολογίζει τη βιωσιμότητά του.

Μελέτες όπως αυτή των Japonica Partners για την Ελλάδα (τέλη του έτους 2013) υπολογίζουν το χρέος της Ελλάδας για την ίδια περίοδο να ανέρχεται στο 68% και το καθαρό χρέος μόνο στο 18%.

Κάτι τέτοιο υπολογίζεται με τη χρήση των Διεθνών Λογιστικών Προτύπων του Δημοσίου Τομέα τα οποία χρησιμοποιούνται σε πολλές αναπτυγμένες χώρες με βάση την αρχή των δεδουλευμένων, σύμφωνα με την οποία η επίπτωση των συναλλαγών στις χρηματοοικονομικές καταστάσεις αναγνωρίζονται όταν συμβαίνουν και όχι όταν εισπράττονται ή καταβάλλονται μετρητά.

Σύμφωνα με τον Πωλ Καζαριάν (2014) ο τρόπος που τηρείται το δημόσιο λογιστικό στην Ελλάδα δεν δείχνει την εύλογη αξία η οποία να βασίζεται στην παρούσα αξία της προεξόφλησης των μελλοντικών ταμειακών ροών. Για τους μη γνώστες, η εύλογη αξία είναι «το ποσό με το οποίο ένα στοιχείο του Ενεργητικού ή θα μπορούσε να ανταλλαχθεί ή ένα στοιχείο των Υποχρεώσεων να διακανονισθεί μεταξύ των μερών που ενεργούν ενσυνείδητα και με τη θέλησή τους στα πλαίσια μιας συναλλαγής που γίνεται με τους συνήθεις όρους της αγοράς» (Πρωτοψάλτης & Βουστούρης, 2002). Ο Καζαριάν (2014) συνεχίζει λέγοντας ότι το Ελληνικό χρέος έχει λογιστικοποιηθεί στο ποσό που οφείλεται κατά τη λήξη δηλαδή θεωρώντας ότι π.χ. ένα Ευρώ στο μέλλον θα κοστίζει όσο ένα Ευρώ με σημερινές τιμές ενώ ως γνωστόν, λόγω του πληθωρισμού, άλλη αξία έχει ένα Ευρώ σήμερα και άλλη στο μέλλον που θα έχει διαβρωθεί από τον πληθωρισμό.

Θεωρεί ότι είναι λάθος η λογιστική αξία του χρέους να είναι πάντα ίση με το οφειλόμενο ποσό στη λήξη. Στο σημείο αυτό να εξηγήσουμε ότι σύμφωνα με το ΔΛΠ 16 «Λογιστική αξία είναι το ποσό στο οποίο ένα περιουσιακό στοιχείο αναγνωρίζεται, μετά την αφαίρεση οποιωνδήποτε σωρευμένων αποσβέσεών και σωρευμένων ζημιών απομείωσης».Η λογιστική αξία πρέπει να είναι ίση με την εύλογη η οποία, όπως προαναφέρθηκε, είναι η τρέχουσα αξία της προεξόφλησης των μελλοντικών ταμειακών ροών χρησιμοποιώντας ως προεξοφλητικό επιτόκιο το επιτόκιο της αγοράς που αντιστοιχεί για παρόμοιο κίνδυνο.

Η χρήση των Διεθνών Λογιστικών Προτύπων Δημοσίου Τομέα θα βοηθήσει τόσο την Ελλάδα όσο και τους Δανειστές να υπολογίζουν σε πραγματικά μεγέθη και όχι να επιβαρύνουν τους λαούς όπως γίνεται μέχρι σήμερα. Θα δοθεί προσοχή και στο πραγματικό πρόβλημα της Ελλάδας που δεν είναι η φερεγγυότητα, παρά την ξένη προπαγάνδα εναντίον της Ελλάδας, αλλά είναι το πρόβλημα ρευστότητας, στο οποίο βέβαια εμπλέκεται και το πρόβλημα του Ευρώ όπως έχω ξανα αναφέρει σε άλλα μου άρθρα αλλά εδώ θα περιοριστώ μόνο στη λογιστική διάσταση. Έτσι θα δοθεί μία τελείως διαφορετική λύση στο Ελληνικό πρόβλημα.

Η χρήση όμως των Διεθνών Λογιστικών Προτύπων Δημοσίου Τομέα θα βοηθήσει την κυβέρνηση να μπορεί να λαμβάνει αποφάσεις μετρώντας την πραγματική επίδραση στο καθαρό χρέος και στην καθαρά θέση και ως εκ τούτου  να μην λαμβάνονται αποφάσεις που δεν έχουν αναλυθεί με τον κατάλληλο τρόπο.

Παράλληλα, μέσω της διαφάνειας που εγγυώνται τα Πρότυπα η Ελλάδα θα μπορέσει να ξανακερδίσει την αξιοπιστία της στο διεθνές περιβάλλον.

Ως εκ τούτου, η άμεση εφαρμογή τους στον Ελληνικό Δημόσιο Τομέα καθίσταται επιτακτική και είναι απορίας άξιον γιατί οι Ελληνικές κυβερνήσεις έχουν τόσο τραγικά καθυστερήσει. Φυσικά θα πρέπει όμως να αλλάξει και ο υπολογισμός του χρέους όπως έχει οριστεί από τη συνθήκη του Μάαστριχτ το οποίο μπορεί να γίνει με ομόφωνη απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου κάτι που δεν φαίνεται πιθανό.

Φωτεινή Μαστρογιάννη

Οικονομολόγος, Καθηγήτρια ΜΒΑ

En-athinais.webnode.gr

  

Βιβλιογραφία

Institute of International Finance (2015). Capital Markets Monitor Key Issues. July/August 2015. Διαθέσιμο από τον Παγκόσμιο Ιστό:

<https://www.iif.com/sites/default/files/general/cmm_jul15_ki.pdf>, Πρόσβαση [21 Οκτωβρίου 2015]

 Japonica Partners (2014). Greece’s Huge Competitive Advantage. Διαθέσιμο από τον Παγκόσμιο Ιστό: http://www.eneiset.gr/files/sel/kazarian%20ppt.pdf, Πρόσβαση [22 Οκτωβρίου 2015]

Kazarian, P., Washington, S., Ball, I. (2014). Τι μπορούν να διδάξουν τα Ελληνικά λογιστικά δεινά στην Ασία. Διαθέσιμο από τον Παγκόσμιο Ιστό:

< http://www.mostimportantreform.info/What_Greek_accounting_woes_can_teach_Asia_GR.pdf>,  Πρόσβαση [20 Οκτωβρίου 2015].

Μαστρογιάννη, Φ. (2015). Δημόσιο Λογιστικό και Προϋπολογισμοί, εκδ. Αρναούτη.

Πρωτοψάλτης, Ν. – Βρουστούρης, Π. (2002). Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα και Διερμηνείες, εκδ. Σταμούλη.

 

 Fotini Mastroyanni