«Τα μάτια μου δεν είδαν τόπο ενδοξότερο/ από τούτο το αλωνάκι» τραγουδά ο εθνικός μας ποιητής στους Ελεύθερους πολιορκημένους. Μια σταλιά αλώνι η πατρίδα μας, κουβαλάει πάντα το βαρύ φορτίο της ιστορίας της, έτοιμη κάθε στιγμή να το υπερασπισθεί. Έτσι μάθαμε, έτσι –θέλω να πιστεύω- συνεχίζουμε. Μια μικρογραφία της Ελλάδας είναι και οι Πύργοι, που ταύτισαν αγόγγυστα τη μοίρα τους με τη μοίρα της Πατρίδας μας.
Η Κατοχή αποτελεί μια οπό τις συγκλονιστικότερες περιόδους της ελληνικής ιστορίας. Ο λαός μας, ύστερα από την εποποιία του 1940, υποχρεώθηκε να αντιμετωπίσει πολλαπλές περιπέτειες και κακουχίες. Την εισβολή των κατακτητών, την οδυνηρή περιπέτεια της πείνας, τις εκτελέσεις, τα βασανιστήρια και τις καταστροφές.
Η ευρύτερη περιοχή του Βερμίου, τόπος με μακραίωνη ιστορική διαδρομή, υπέστη την περίοδο της Κατοχής τεράστιες απώλειες σε έμψυχο δυναμικό, με μαζικές εκτελέσεις αμάχων και ολοκληρωτικές καταστροφές.
Φωτιά και στάχτη, καπνός και σίδερο ρημάζουν τη μαρτυρική και ιερή γη της ονομαστής σε όλα τα Βαλκάνια ΚΑΤΡΑΝΙΤΣΑΣ.
Πιο τραγική εξέλιξη ενός εθνικού δράματος δε μπορούσε να επιφυλάξει η μοίρα σ” έναν τόπο κι σ’ένα λαό που τόσους θριάμβους πέτυχε και τόσο κάλλος σκόρπισε. Η ελευθερία φυγαδεύεται σαν φυγόδικος επικηρυγμένος κακούργος και το ζοφερό σκοτάδι πνίγει την ανάσα των σκλάβων με τη σφιχτή θηλιά της πικρής σκλαβιάς.
Ο Τύραννος μαίνεται, σφάζει, απαγχονίζει, καίει, φυλακίζει, ατιμάζει, βρυχιέται και μουγκρίζει. Οργή σαν αστραπή, ξεσπάει στα ανυπεράσπιστα πλήθη που σπαράζουν από τα βδελυρά νύχια των αιμοβόρων τυράννων.
Όλοι χλευάζουν τη συντριπτική υπεροχή των όπλων του στραγγαλιστή παντός ιδανικού και του καταλύτη κάθε ωραίου και υψηλού. Συμβιβασμός κανένας δε χωράει:
Τίποτα – σιωπή. Ποτέ δεν υπήρξε στην ιστορία μας μία τέτοια ριζική ασυνέχεια. Να εξαφανιστεί μία ολόκληρη κοινωνία με την ιστορία και τον πολιτισμό της. Και πίσω από την μεγάλη καταστροφή τα χιλιάδες μικρά δράματα, μυριάδες ώρες πόνου και σπαραγμού για ανθρώπους από το ίδιο αίμα. Γιατί ξέρω ότι όλοι εσείς που με ακούτε τώρα έχετε χάσει έναν η περισσότερους δικούς σας ανθρώπους. Τους έχετε χάσει αλλά είναι αδύνατο να τους ξεχάσετε, στοιχειώνουν την μνήμη όσων έμειναν πίσω, όπως στοιχειώνουν και αυτό το χωριό.
Μόνο η λέξη Ολοκαύτωμα μπορεί να δώσει μια εξήγηση για ότι συνέβη σε αυτόν τον τόπο.
Το πρώτο πράγμα που αποκαλύπτει το Ολοκαύτωμα είναι πως δεν υπάρχουν όρια στην ανθρώπινη θηριωδία. Είπα στην ανθρώπινη, όχι την Γερμανική. Εξ ίσου λάθος είναι να θεωρούμε το ολοκαύτωμα σαν γεγονός της Γερμανικής ιστορίας.
Γιατί μέσα στην λέξη Ολοκαύτωμα δεν πρέπει να χωρέσουν μόνο τα θύματα (και η ιστορία του καθενός θύματος). Πρέπει να χωρέσουν και οι θύτες. Πως μία κοινωνία πολιτισμένη, καλλιεργημένη έφτασε σε μία τέτοια θηριωδία; Πώς, μέσα στον άνθρωπο, ελλοχεύει αυτό το απόλυτο Κακό;
Όχι, καμία λέξη στον κόσμο δεν μπορεί να χωρέσει όλα αυτά τα γεγονότα, όλη αυτή την οδύνη και όλα αυτά τα ερωτηματικά.
Η καταστροφή της Κατράνιτσας κατέχει ξεχωριστή θέση ανάμεσα στις θυσίες που πρόσφερε το γένος στο βωμό της ελευθερίας την περίοδο της Γερμανικής Κατοχής. Το μεγάλο δράμα που συγκλόνισε την περιοχή της Βορειοδυτικής Μακεδονίας , είναι από τα απλησίαστα παραδείγματα θυσίας και συμβολίζει το ανεξάντλητο και ακατάπαυστο αγωνιστικό πάθος της φυλής μας.
Μέσα στις καταπράσινες πλαγιές του Βερμίου, φαντάζει από μακριά το ηρωικό και μαρτυρικό χωριό των Πύργων.
Αποκομμένη και κάπως απομακρυσμένη η Κατράνιτσα, τη συντροφεύει η ιστορία της. Μια ιστορία γεμάτη αγώνες, θυσία και δόξα.
Μια περιοχή που κατοικήθηκε από τα προϊστορικά χρόνια και με συνεχή παρουσία της σε κάθε απελευθερωτικό κίνημα και ένδοξη σελίδα της πατρίδας μας.
Στα χρόνια της τουρκοκρατίας η Κατράνιτσα δεσπόζει σε όλη την περιοχή ως κεφαλοχώρι όπου οι κάτοικοί τους αναπτύσσουν την παραγωγή μάλλινων ειδών, το ζωεμπόριο και επιδίδονται με απόλυτη επιτυχία στο εμπόριο και το διαμετακομιστικό εμπόριο. Κατραντσιώτες πραματευτάδες μεταφέρουν από και προς όλες τις Βαλκανικές χώρες εμπορεύματα τα οποία τους αποφέρουν πλούτο και για αυτό το λόγο οι Τούρκοι κατακτητές την ονομάζουν «Κιουτσούκ- Σταμπούλ» δηλαδή μικρή Κωνσταντινούπολη.
Μετά τη μικρασιατική καταστροφή οι κάτοικοι υποδέχονται τους καταδιωγμένους από τις εστίες τους, Πόντιους , οι οποίοι μπολιάζονται με το νέο τόπο και την κοινωνική πραγματικότητα.
Στην εποποιία του 1940 η Κατράνιτσα συνεχίζει να ποτίζει το δέντρο της λευτεριάς με το αίμα των παλικαριών της.
Και φτάνουμε στη περίοδο της κατοχής όπου το ελεύθερο φρόνημα των κατοίκων της σε συνδυασμό με τη γεωγραφική θέση των Πύργων δίνει τη δυνατότητα στους κατοίκους να οργανωθούν στις αντιστασιακές ομάδες και ο καθένας συμβάλει με τον τρόπο του στην αποτίναξη του Γερμανικού ζυγού.
Αυτό το επαναστατικό πνεύμα δεν συγχωρήθηκε από τους κατακτητές και τους προδότες συνεργάτες τους οι οποίοι αναζητούσαν την ευκαιρία για την παραδειγματική τιμωρία των κατοίκων.
Το ξημέρωμα της 24ης Απριλίου 1944 οι Γερμανοί μαζί με τους ντόπιους συνεργάτες τους περικύκλωσαν το χωριό και έστησαν τα πολυβόλα σε καίρια σημεία. Ο αγώνας για τη μεγάλη Γερμανία τους είχε μετατρέψεί σε λαβωμένο θηρίο που στο πέρασμά του δεν αφήνει τίποτα όρθιο. Μάζεψαν τους χωριανούς σε δύο σημεία ένα στην πάνω συνοικία και ένα στην κάτω. Πριν καλά-καλά ξυπνήσουν παιδιά – γυναίκες – ηλικιωμένοι δεν κατάλαβαν τι συνέβαινε και ο φόβος άρχισε να τους κυριεύει. Προσπάθησαν να τρέξουν, να κρυφτούν μήπως και γλιτώσουν, πίστευαν πως όντας άοπλοι λίγο φιλότιμο θα υπήρχε στις σιδερένιες καρδιές των κατακτητών. Όμως μάταια! Δεν ήξεραν πως η λέξη φιλότιμο δεν υπάρχει στη Γερμανική γλώσσα. Τα πολυβόλα μούγκριζαν, οι σφαίρες βροχή, τα κορμιά σωριάζονταν άψυχα στο χώμα, άλλοι κλείνονταν σε αχυρώνες και καίγονταν ζωντανοί, άλλοι σκοτώνονταν στα σπίτια τους, σε ρέματα και βουνοπλαγιές.
Οίκτος δεν υπάρχει. Τα πολυβόλα κροταλίζουν , τα κορμιά πέφτουν. Η φωτιά καίει σπίτια αχυρώνες στάβλους Απόγνωση και πανικός συνοδεύει όσους προσπαθούν να καταφύγουν στο βουνό. Βρίσκουν καταφύγιο στις ρεματιές και τις σπηλιές. Όμως νιώθουν ότι οι κατακτητές τους πλησιάζουν. Φιμώνουν τα βρέφη να μη κλαίνε τα σκεπάζουν με κλαδιά ή τα κρύβουν οι μανάδες μέσα στα φορέματά τους. Δυστυχώς συλλαμβάνονται και εκτελούνται ομαδικά 95 γυναικόπαιδα.
Μέσα στο χωριό στο μεσαίο Μαχαλά όσοι συλλαμβάνονται οδηγούνται κοντά στην εκκλησία της Μεταμόρφωσης και σε παρακείμενη αχυρώνα καίγονται ζωντανοί 180 άνθρωποι. Στη συνοικία των Σεβαστειανών σκοτώνουν εν ψυχρώ 35 ανυπεράσπιστα γυναικόπαιδα Στον κάτω Μαχαλά έχουν συγκεντρώσει σχεδόν όλους τους επιζήσαντες και αφού διαχωρίζουν τους άντρες από τα γυναικόπαιδα στήνουν τα πολυβόλα απέναντι από τους άνδρες. Ευτυχώς τη τελευταία στιγμή μοτοσικλετιστής ακυρώνει την εκτέλεσή τους με νέα διαταγή , για μεταφορά των συλληφθέντων σε χάνι της Πτολεμαΐδας. Αφήνουν πίσω τους δοσίλογους συνεργάτες τους να ολοκληρώσουν τον αφανισμό του χωριού με τη λεηλασία. Αυτοί με τη σειρά τους αφού αρπάζουν τα πάντα , για μέρες μεταφέρουν τα λάφυρα και τη δόξα της Κατράνιτσας. Έρχεται στο τέλος η φωτιά για να αποτελειώσει ότι έμεινε όρθιο. Οι καπνοί υψώνονταν από σπίτια – αχυρώνες – στάβλους, το αίμα, η καμένη σάρκα βεβαίωναν μια καταστροφή χωρίς προηγούμενο, χωριό ερημωμένο, άψυχα κορμιά που περίμεναν την ταφή τους μαρτυρούν τις φρικαλεότητες του κατακτητή.
Ο θλιβερός απολογισμός …. 318 καταγεγραμμένα θύματα .
Ο λαός θέλοντας να χαρακτηρίσει το ολοκαύτωμα αυτό δίκαια το ονόμασε σφαγή, γιατί έτσι μόνο μπορεί να χαρακτηριστεί ο τρόπος με τον οποίο διαπράχθηκε. Το γεγονός αυτό δεν πέρασε στην ιστορία, είναι ακόμη ζωντανό στη μνήμη των πιο ηλικιωμένων, στη μνήμη των ανθρώπων που έχασαν τόσο άδικα τις οικογένειές τους και φέρουν αιώνιο το πένθος.
Μερικοί από σας ίσως έχετε παιδικές αναμνήσεις αυτής της καταστροφής.
Πώς θα μπορούσαν άλλωστε να σβηστούν τέτοιες εικόνες;
Όλοι οι υπόλοιποι μπορεί να μην ζήσαμε τα γεγονότα, αλλά κουβαλάμε ως τίμια κληρονομιά από τους γονείς και τους παππούδες μας, τη σφραγίδα αυτής της περήφανης θυσίας.
Είναι γνώση.
Είναι στάση ζωής.
Είναι η ιστορία, και την ιστορία μας δεν την ξεχνάμε.
Είναι στο αίμα μας, είναι η κληροδοτούμενη μνήμη μας, οι εικόνες, οι κραυγές και οι ήχοι.
Τους ακούμε ακόμα:
Ακούμε το συριγμό της φωτιάς και τον κρότο των σπιτιών που καταρρέουν.
Ακούμε τις πονεμένες κραυγές.
Ακούμε το δάκρυ της απόγνωσης και το αντιφέγγισμα της φλόγας στα τρομαγμένα παιδικά μάτια.
318 ψυχές, θυσιάστηκαν στο βωμό του μίσους και της αλαζονείας, της καταπίεσης των λαών, της στέρησης της ελευθερίας, σε έναν τόπο που γέννησε τη λευτεριά.
Μάρτυρες ήρωες οι 318, ήρωες και οι επιζήσαντες. Άλλοι ξεριζώθηκαν άλλοι κυνηγήθηκαν, κάποιοι λιγοστοί , ξαναγύρισαν μετά από μήνες στο χωριό και πέτρα την πέτρα έκαναν τα χαλάσματα με πόνο ψυχής σπίτια . ΄Εσφιξαν την καρδιά τους, έκαναν σίδερο τα χέρια τους και δημιούργησαν πάλι το χωριό τους , τους Πύργους.
Το χωριό δεν έσβησε , δε χάθηκε. Στήθηκε ξανά στα πόδια του.
Η Κατράνιτσα τότε , σήμερα Πύργοι, μαζί με δεκάδες πόλεις και χωριά που δέχτηκαν παρόμοιες επιθέσεις , έμεινε φάρος φωτεινός να μαρτυρεί με το παράδειγμά της την αντίσταση στην κατοχή , τον αγώνα για ελευθερία, ανεξαρτησία και ανθρώπινη αξιοπρέπεια.
Σήμερα
Ίσως περισσότερο –παρά ποτέ- καλούμαστε να τιμήσουμε το πνεύμα αυτό της θυσίας.
Καλούμαστε να υπερασπιστούμε τη χώρα μας, που δέχεται πάλι την επίθεση των ορδών του χρήματος και των κερδοσκόπων.
Ότι δεν κατάφεραν με τα όπλα, τους ομαδικούς φόνους λαών, προσπαθούν να το επιβάλλουν με το χρήμα. Αλλά δεν θα τους περάσει.
Τα οικονομικά λάβαρα των ντόπιων και των διεθνών τοκογλύφων, θα καταπέσουν, όπως τότε, Θα καταπέσουν από την κατακραυγή της κληρονομιάς μας.
Πίστη χρειάζεται από όλους μας, γι’ αυτόν τον νέο «άφρονα» αγώνα, που έχουμε μπροστά μας.
Θα ξαναορθοποδήσουμε, αποδεικνύοντας την προγονική μας συνέχεια και την ίδια προσήλωση στα ιδανικά της ελευθερίας, της δημοκρατίας και του ανθρωπισμού.
Δεν ήταν ψέματα η μέρα της φρίκης. Μακάρι να ήταν! Δε σκοτώνεται η μνήμη .
Ας είναι ευλογημένο και ελαφρύ το χώμα που τους σκεπάζει.
ΑΙΩΝΙΑ ΣΑΣ Η ΜΝΗΜΗ ΗΡΩΙΚΑ ΚΑΙ ΑΞΙΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΗΣ ΚΑΤΡΑΝΙΤΣΑΣ.
Απο την ομιλία τουεκπαιδευτικού Γιάννη Χατζόγλου που εκφωνήθηκε στην επέτειο του ολοκαυτώματος των Πύργων.
veteranos.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου