Του Δρα Γιάννου Χαραλαμπίδη
Η ΑΣΠΙΔΑ ΤΟΥ ΕΥΦΡΑΤΗ ΚΑΙ Ο ΚΟΥΡΔΙΚΟΣ ΔΙΑΔΡΟΜΟΣ
Τα μαθήματα από την τουρκική εισβολή στη Συρία, οι εγγυήσεις και πώς η Κύπρος θα είχε σήμερα να προσφέρει εναλλακτική επιλογή ασφάλειας μέσω Δόγματος και συμμαχιών
· Πώς τα λάθη του παρελθόντος πληρώνονται σήμερα
· Πώς θα ζοριζόταν η Τουρκία, εάν υιοθετούσαμε εναλλακτική πολιτειακή πρόταση και ποια
· Γιατί η Μόσχα γλυκοκοιτάζει τον Ερντογάν και οι ΗΠΑ τον χαϊδεύουν στοργικά
· Γιατί επιτυγχάνει η τουρκική στρατηγική του εκκρεμούς
Η Τουρκία εισέβαλε στη Συρία χωρίς να έχει εγγυητικά δικαιώματα, υπό το πρόσχημα ότι κτυπά τη διεθνή τρομοκρατία στο πλαίσιο της οποίας, κατά την αντίληψη της Άγκυρας, δεν ανήκει μόνο η ISIS αλλά και οι Κούρδοι.
Η σημασία των συμφερόντων
Η εισβολή στη Συρία άρχισε την ώρα που ο Αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν διενεργούσε επίσημη επίσκεψη στην Τουρκία και μετά τη συνάντηση που είχε, προ μερικών ημερών, στη Ρωσία ο Ταγίπ Ερντογάν. Μια συνάντηση που έλαβε χώρα μετά τις απειλές του Αμερικανού Υπουργού Εξωτερικών Τζον Κέρι ότι, εάν η Άγκυρα επανέφερε τη θανατική ποινή, θα αντιμετώπιζε ακόμη και αυτή την αποβολή της από το ΝΑΤΟ.
Η Μόσχα έδωσε στήριξη στην Τουρκία για την εξυπηρέτηση των δικών της συμφερόντων, ξεκινώντας από τα εμπορικά ώς τα ενεργειακά και έγκριση στην Τουρκία για διενέργεια από αέρος τουρκικών επιχειρήσεων στη Συρία. Οι δε χερσαίες επιχειρήσεις του Τουρκικού Στρατού ήταν σε συντονισμό με τις αεροπορικές δυνάμεις των ΗΠΑ και την ανοχή της Ρωσίας, που συνοδεύτηκαν με ανακοίνωση ανησυχίας για την κατάσταση… Είναι πρόδηλο ότι η Μόσχα είναι αυτή που έστειλε ξανά τις ΗΠΑ στις αγκάλες του Ερντογάν, λόγω συμφερόντων και ισοζυγίων δυνάμεων.
Τουρκική εισβολή και κουρδικός διάδρομος
Και τα τονίζουμε όλα αυτά, διότι η μεν αντιπολίτευση πάσχει από το σύνδρομο της ρωσολαγνείας και η Κυβέρνηση της αμερικανολαγνείας. Θεωρούνται και οι μεν και οι δε δεδομένοι, σε αντίθεση με τον Ερντογάν ο οποίος, όπως είχαμε επισημάνει προ των επαφών του στη Μόσχα, θα υιοθετούσε την πολιτική του εκκρεμούς (μια προς τη Ρωσία μια προς τις ΗΠΑ), με εργαλείο την ισχύ του για να ξεπεράσει έστω και προσωρινά τις δυτικές πιέσεις.
Και επανήλθε στο σκηνικό δριμύτερος. Εισέβαλε στη Συρία για να καταλάβει την πόλη Τζαραπλούς, ώστε να εμποδίσει την κατάληψή της από τους Κούρδους αντάρτες και την ένωση των κουρδικών θυλάκων, που υπάρχουν στα ανατολικά και τα δυτικά της πόλης. Μια τέτοια εξέλιξη θα δημιουργούσε «κουρδικό χερσαίο διάδρομο» και προϋπόθεση για αυτόνομη περιοχή στη Συρία πριν και μετά τη λύση του προβλήματος. Γεγονός που η Τουρκία θεωρεί απειλή.
Η θέση της Άγκυρας, όπως τη διατύπωσε ο Υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου, είναι η εξής: Υπήρχε συμφωνία με τις ΗΠΑ να μείνουν οι Κούρδοι του PYD στα ανατολικά του Ευφράτη και εξήγησε ότι αυτός είναι το στόχος του τουρκικού στρατού. Δεν είναι καθόλου τυχαίο -και αυτό είναι που τους κατηγορούσαν οι Ρώσοι- ότι οι Τούρκοι βοήθησαν την ISIS μέσω του εδάφους τους, κυρίως για να μην πέσει στα χέρια των Κούρδων η Τζαραπλούς. Η δε επέμβαση έγινε τώρα, διότι το 50% της πόλης ήταν υπό κουρδικό έλεγχο και η επιχείρηση ονομάστηκε: Η ασπίδα του Ευφράτη.
Τα οφέλη της Άγκυρας
Οι εξελίξεις αυτές έχουν σημασία και για την Κύπρο υπό την εξής έννοια:
1. Δείχνουν ότι η ισχύς και τα συμφέροντα είναι το παν στις διεθνείς σχέσεις, εφόσον υπάρχει στρατηγική. Εάν, λοιπόν, οι αδύνατοι δεν φροντίζουν να οικοδομούν στέρεες συμμαχίες συμφερόντων με πιο ισχυρούς, οι περιφερειακές και οι μεγάλες δυνάμεις μπορούν να τους πωλήσουν ανά πάσα στιγμή. Αυτό κινδυνεύουν να πάθουν για άλλη μια φορά οι Κούρδοι. Που επένδυσαν και στους Ρώσους και στους Αμερικανούς, χωρίς όμως αξιόπιστη στρατηγική, όπως και η δική μας πολιτική ηγεσία. Και χωρίς να εκτιμούν ορθά την κατάσταση.
Τα συμφέροντα των Ρώσων και των Αμερικανών καθορίζουν την τύχη των Κούρδων και η Τουρκία, λόγω ισχύος, έχει ρυθμιστικό ρόλο, εφαρμόζοντας τη στρατηγική του εκκρεμούς. Ας το έχουμε λοιπόν στο μυαλό μας. Διότι ο κ. Μπάιντεν, στον οποίο επένδυσε η Κυβέρνηση και άλλοι, ότι θα ασκούσε πιέσεις επί του Ερντογάν, αποδείχτηκε «κάλπικος». Κακή εκτίμηση. Για πολλοστή φορά. Είπε ο Μπάιντεν στον Πρόεδρο ότι ο Ερντογάν αντιλαμβάνεται τα οφέλη από τη λύση. Αλίμονο!
Η ομοσπονδία είναι από το 1956 μια τουρκική λύση. Και για να την υπογράψει υποσχόμαστε να καταστεί ο βορράς εσαεί τουρκικός, στο πλαίσιο της ομοσπονδίας και του ισότιμου συνιστώντος κράτους, ενώ, ταυτοχρόνως, του προσφέρουμε μερίσματα στο φυσικό αέριο. Για να είμαστε δίκαιοι θα πρέπει να σημειώσουμε το εξής: Ο Πούτιν ήταν ο πρώτος που έδωσε διέξοδο στον Ερντογάν, ενώ, προ ενάμιση μηνός, η Μόσχα τον κατηγορούσε επισήμως ως επεκτατιστή και μεγαλομανή, που θέλει την οικοδόμηση της νέας Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Εγγυήσεις και εναλλακτικές επιλογές
2. Ας υποθέσουμε ότι προχωρούν οι συνομιλίες και καταλήγουμε σε ομοσπονδιακή λύση χωρίς εγγυήσεις, αλλά λόγω της εξυπηρέτησης των τουρκικών συμφερόντων και επί τη βάσει προβοκατόρικης ενέργειας, ο εγκάθετος ηγέτης του τουρκοκυπριακού συνιστώντος κράτος καλεί την Άγκυρα να επέμβει. Και παραλύει την Κεντρική Κυβέρνηση. Πώς θα αντιδράσουμε; Θα κάνουμε πόλεμο; Ποιος θα μας στηρίξει αποτελεσματικά, ειδικώς εάν δεν έχει συμφέρον; Η ΕΕ, η Ρωσία ή οι ΗΠΑ; Γιατί δεν το έπραξαν το 1974 και γιατί δεν το πράττουν σήμερα;
Τα κατεχόμενα δεν είναι έδαφος της ΕΕ; Ποιος φταίει για την όποια στάση της ΕΕ; Εμείς ή η ΕΕ; Πολύ περισσότερο εμείς παρά η ΕΕ. Διότι, η Κυπριακή Δημοκρατία εντάχθηκε ως ενιαίο κράτος. Και θα μπορούσε να πράξει ό,τι έπραξε η Μολδαβία με την Υπερδνειστερία. Δηλαδή να προχωρήσει επί τη βάσει του δικαίου της ανάγκης στη σύσταση Υπουργείου Επανενσωμάτωσης, που σημαίνει εκτός των άλλων ότι χωρίς τη σφραγίδα της δεν περνά προϊόν στην ΕΕ, στην οποία δεν είναι καν κράτος μέλος.
Εμείς αντ’ αυτού υποστηρίζουμε στην ΕΕ την τουρκοποίηση του βόρειου τμήματος της Κύπρου στο πλαίσιο μιας διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας. Συνεπώς, είναι σημαντικό το θέμα των εγγυήσεων, όμως, δεν είναι το μόνο. Το κύριο πρόβλημα είναι η ίδια η ομοσπονδία, που έχει τέτοιες δομές, ώστε διά των Τουρκοκυπρίων και των εποίκων να εξυπηρετούνται τα συμφέροντα της Άγκυρας. Εφόσον θέλει λύση ο Ερντογάν και ο Ακιντζί, γιατί επιμένουν σε πρωτογενές δίκαιο και την παρθενογένεση, και σε πλειοψηφία επί του εδάφους και του πληθυσμού, στο πλαίσιο ενός ισότιμου συνιστώντος κράτους, που θα ισοδυναμεί με διάλυση και διχοτόμηση;
Ζώνες και λύση
Γιατί οι Τούρκοι δεν αποδέχονται τη συνέχεια της Κυπριακής Δημοκρατίας στη βάση ενός ενιαίου αποκεντρωτικού κράτους με έξι ζώνες, εκ των οποίων οι δυο να διοικούνται τοπικά από τους Τουρκοκυπρίους και οι τέσσερεις από Ελληνοκυπρίους με μία κεντρική κυβέρνηση, στη βάση της δημοκρατικής αρχής ένας άνθρωπος μία ψήφος;
Προφανώς δεν το προτείναμε ως εναλλακτική επιλογή. Θεωρούμε ότι μια τέτοια εναλλακτική πρόταση θα ανταποκρινόταν στην ορθή θέση του Προέδρου περί βελτίωσης και όχι χειροτέρευσης της Ζυρίχης, υπό την έννοια ότι θα εφαρμοστούν πλήρως οι θεμελιώδεις ελευθερίες της ΕΕ και τα πολιτικά δικαιώματα, χωρίς αποκλίσεις. Και ότι θα αποκατασταθεί η παραβιασθείσα από την Τουρκία έννομη τάξη και όχι να νομιμοποιηθεί με την ομοσπονδία. Βεβαίως, μπορεί να ισχυριστεί κάποιος ότι κάτι τέτοιο δεν γίνεται δεκτό από τους Τούρκους. Εάν όμως κατετίθετο αυτή η εναλλακτική πρόταση, θα απεδεικνύετο και ενώπιον των ξένων ότι όταν μιλούν οι Τούρκοι για λύση, εννοούν διάλυση.
Κινήσεις ΜΑΤ
Η κίνηση ματ από τον Ερντογάν θα είναι να υποχωρήσει στο θέμα των εγγυήσεων και των επεμβατικών δικαιωμάτων και της παρουσίας τουρκικού στρατού. Δεν τις χρειάζεται, όπως αποδεικνύεται από τις επεμβάσεις στη Συρία και στο Ιράκ. Αλλά και στην περίπτωση της εισβολής στην Κύπρο του 1974 ουδόλως τεκμαίρεται ότι η Τουρκία είχε δικαίωμα επέμβασης. Εφόσον όμως αισθάνεται ισχυρός, γιατί να υποχωρήσει.
Οι υποκλίσεις των Αζέρων
Η βιωσιμότητα της λύσης του Κυπριακού δεν στηρίζεται μόνο στην καλή πρόθεση των δυο κοινοτήτων, αλλά στα συμφέροντα της Τουρκίας. Διότι αυτή είναι που διαθέτει την ισχύ. Και οι δομές της ομοσπονδίας βοηθούν την Τουρκία κατά τρόπον ώστε αντί της στρατιωτικής της ισχύος, να χρησιμοποιεί το πληθυσμιακό, με νέους κουβαλητούς στον βορρά και ειδικότερα μετά τη λύση, καθώς και την οικονομική.
Είναι αφελής να πιστεύει κάποιος ότι το τουρκοκυπριακό συνιστών κράτος θα αποφύγει την οικονομική ή άλλη εξάρτησή του από την Άγκυρα ή ότι θα ισχύσει η αρχή της πληθυσμιακής αναλογίας του 1 προς 4. Εάν η Τουρκία θελήσει να στείλει άλλους 50 χιλιάδες Τούρκους στον βορρά επί τη βάσει στρατηγικής ποιος θα την εμποδίσει; Το ελληνοκυπριακό συνιστών κράτος ή η διεθνής κοινότητα; Γιατί δεν το πράττει και σήμερα;
Ήδη, ο βορράς τελεί από πλευράς νερού και σύντομα ηλεκτρικού ρεύματος από την εξάρτηση της Τουρκίας. Εδώ, κράτη όπως το τουρκογενές Αζερμπαϊτζάν ελέγχεται από την Άγκυρα που έχει και τον πλούτο του φυσικού αερίου και του πετρελαίου. Όταν, μάλιστα, Τούρκος αξιωματούχος επισκέπτεται το Συμβούλιο της Ευρώπης, ο Αζέρος πρέσβης υποκλίνεται… στον μεγάλο αφέντη. Ποια λοιπόν θα μπορούσε να ήταν μια δεύτερη κίνηση ΜΑΤ του Ερντογάν;
Να πει «ναι» σε μια λύση τουρκικών προδιαγραφών με υποτυπώδεις υποχωρήσεις στη λογική του σχεδίου Ανάν, και να κερδίσει μέσω της Κύπρου -την οποία, πλέον, θα ελέγχει και πολιτειακά και γεωστρατηγικά επί του συνόλου- τη συμπάθεια και την εύνοια των πάντων. Γιατί, όμως, να το πράξει, εάν δεν έχει να κερδίσει κάτι περισσότερο από το σχέδιο Ανάν, όταν ο Πούτιν τον γλυκοκοιτάζει, ο Μπάιντεν τον χαϊδεύει στοργικά και εμείς παρακολουθούμε αμήχανοι.
Η σημασία του Δόγματος
Η Τουρκία συνιστά σύστημα ασφάλειας, το οποίο δεν ενοχλούν ούτε οι Ρώσοι ούτε οι Αμερικανοί εφόσον εξυπηρετεί τα συμφέροντά τους και εφόσον δεν υπάρχει εναλλακτική επιλογή. Και εδώ είναι η τραγική αδυναμία αντίληψης από πλευράς ηγεσιών μας της σημασίας που έχει η ισχύς, οι συμμαχίες και η ικανότητα σύγκλισης συμφερόντων, κατά τρόπον ώστε ο αδύνατος να καθίσταται όσο το δυνατόν ισχυρότερος για να αποτρέπει απειλές, να μην του βάζουν το πιστόλι στον κρόταφο και να αποφεύγει τα ψευτοδιλήμματα, όπως είναι το γνωστό ομοσπονδία ή διχοτόμηση.
Είναι εγκληματική η διάλυση του Δόγματος του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου ή η αδυναμία δημιουργίας στρατηγικής συμμαχίας με το Ισραήλ σε όλους τους τομείς. Και αυτό αποδεικνύεται από τις υφιστάμενες εξελίξεις. Τώρα θα ήμασταν υπολογίσιμη εναλλακτική επιλογή, αν ακούγαμε τι έχει πει ο Θουκυδίδης και ο Σουν Τζου πριν από τρεις χιλιάδες χρόνια και πολλοί άλλοι σύγχρονοι, τους οποίους τα σοβαρά κράτη, ακόμη και η Τουρκία, υιοθετούν στην εφαρμογή της πολιτική τους ως ιερό ευαγγέλιο. Οι δικοί μας ηγέτες ούτε στην εισαγωγή δεν έχουν μπει.
Κόλλησαν στον ουτοπικό εξευμενισμό. Γι’ αυτό, άλλωστε, το Κυπριακό μένει άλυτο και γι’ αυτό η βιωσιμότητα της διευθέτησης περνά μέσα από την υιοθέτηση ενός τουρκικού πολιτειακού μοντέλου, όπως η ομοσπονδία. Είναι γι’ αυτόν τον λόγο που «μπαμ» έσκασε ο «πληγωμένος» – από τα όσα συμβαίνουν στην Τουρκία- Ταγίπ Ερντογάν από τους Μπάιντεν και Πούτιν. Μπορεί, ως εκ τούτου, καθείς να φανταστεί τι θα συμβεί σε μια διεθνή διάσκεψη…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου