ΓΕΝΝΗΘΗΚΕ ΤΟ ΕΥΡΩ!

…και διηγώντας τα να κλαις
«Η γένεση του ευρώ εορτάστηκε στην Υπηρεσία Επισήμων Εκδόσεων των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (EUR-OP) σε τελετή «βαπτίσματος» το απόγευμα της 31ης Δεκεμβρίου 1998. Νωρίτερα την ίδια ημέρα, το Συμβούλιο είχε καθορίσει τις τιμές μετατροπής του ευρώ έναντι των νομισμάτων των κρατών μελών που συμμετέχουν. Ο κ. Lucien Emringer, γενικός διευθυντής της EUR-OP, παρέδωσε επισήμως 11 τεύχη της Επίσημης Εφημερίδας L 359 στις επίσημες γλώσσες της ΕΕ στον πρόεδρο της Επιτροπής Jacques Santer… Στον κ. Pierre Werner, συντάκτη της Έκθεσης Werner το 1979 σχετικά με το ενιαίο νόμισμα και έναν από τους πατέρες του ευρώ, δόθηκε μία δερμάτινη θήκη που περιλάμβανε τα τεύχη των 11 γλωσσικών εκδόσεων της ΕΕ, που αποτέλεσε το «πιστοποιητικό γένεσης» του νέου νομίσματος».

Του ΒΑΣΙΛΗ Σ. ΚΑΡΤΣΙΟΥ

booksonthesites.blogspot.com

Αν και το δημοσίευμα του EUR-OPNews είχε τον βαρύγδουπο τίτλο «Ευρώ: το πρώτο βήμα για ένα παγκόσμιο νόμισμα;», ο αρμόδιος επίτροπος για οικονομικά, νομισματικά και χρηματοδοτικά θέματα Yves-ThibaultdeSilguy είχε φροντίσει να βάλει ευθύς εξ’ αρχής τα πράγματα στη θέση τους. Βρισκόμαστε στις αρχές του 1999, και

η Ευρώπη πανηγύριζε για την ιστορική απόφαση του 1998 για την νομισματική αλλαγή στο ευρώ και την εφαρμογή της νέας στρατηγικής της ΕΕ για την απασχόληση και την έναρξη της διαδικασίας για τη διεύρυνσή της.

Η πρώτη ερώτηση είχε ως εξής: «Το ευρώ δρομολογήθηκε με επιτυχία και οι πολιτικοί έχουν αρχίσει να ζητούν την πραγματοποίηση συζήτησης σχετικά με ένα νέο παγκόσμιο νόμισμα. Είσαστε υπέρ αυτού του νέου παγκόσμιου νομίσματος, ας το ονομάσουμε, για παράδειγμα, “mundo”;

Επίτροπος: «Σήμερα η Ευρώπη, αύριο ο κόσμος»! Ας μιλήσουμε όμως σοβαρά, δεν πιστεύω ότι το παγκόσμιο νόμισμα αποτελεί μία ρεαλιστική προοπτική. Μην ξεχνάτε ότι πέρασαν 40 χρόνια οικονομικής και πολιτικής ολοκλήρωσης προτού οι χώρες της Ευρώπης φθάσουν στο στάδιο αυτό. Πρώτον, δημιουργήσαμε την κοινή αγορά και την τελωνειακή ένωση, στη συνέχεια την ελεύθερη κυκλοφορία των κεφαλαίων εντός της Ε.Ε., την ενιαία αγορά και, τέλος, την οικονομική σύγκλιση προτού προχωρήσουμε στην πλήρη οικονομική και νομισματική ένωση. Ακόμη όμως και σήμερα δεν είναι όλες οι χώρες της Ε.Ε. έτοιμες να συμμετάσχουν στο ευρώ.

Οι διαφορές των οικονομικών συνθηκών, των πολιτισμών και των παραδόσεων των χωρών σε όλο τον κόσμο είναι πολύ μεγαλύτερες από τις διαφορές που υπήρχαν μεταξύ των χωρών της Ε.Ε. Αυτό σημαίνει ότι οποιαδήποτε προσπάθεια για την παγκόσμια νομισματική ένωση θα έχει εξαρχής να αντιμετωπίσει έντονες αντιδράσεις. Άποψή μου είναι ότι πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στις εργασίες για στενότερη διεθνή συνεργασία σχετικά με τις οικονομικές πολιτικές προκειμένου να εξασφαλισθεί μεγαλύτερη συναλλαγματική σταθερότητα».

ΕΝ ΑΡΧΗ ΗΝ ΤΟ ΕΥΡΩ

Ο Yves-ThibaultdeSilguy είπε και άλλα ενδιαφέροντα που αποκτούν τη σημασία τους γιατί διατυπώνονται σε πραγματικό χρόνο, στην αρχή του εγχειρήματος για τη δημιουργία του κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος: «Οι εμπειρίες καταδεικνύουν ότι η συναλλαγματική σταθερότητα δεν επιτυγχάνεται με διατάγματα. Αντίθετα, οι χρηματοπιστωτικές αγορές αντιδρούν στις οικονομικές συνθήκες των κύριων οικονομιών του κόσμου και σε άλλους παράγοντες, μεταξύ των οποίων στις πολιτικές καταστάσεις. (Σ.σ: πόσο πιο κομψά να το πει ο άνθρωπος;). Επομένως, ο μόνος τρόπος για να εξασφαλιστεί μία βιώσιμη συναλλαγματική σταθερότητα είναι η συνεργασία για την εξάλειψη των οικονομικών αποκλίσεων που υποκινούν αντιδράσεις της αγοράς».

Ας δούμε, λοιπόν, γιατί κατά τον κ. Yves-ThibaultdeSilguy οι χώρες της Ε.Ε. αποφάσισαν να δρομολογήσουν το ενιαίο νόμισμα:

«Πρώτον, μεγαλύτερη οικονομική ευημερία και περισσότερες θέσεις απασχόλησης χάρη στα υγιή οικονομικά θεμέλια επί των οποίων στηρίζεται η ΟΝΕ και στη δημιουργία μίας γνήσιας ενιαίας αγοράς. Δεύτερον, δεν πρέπει να ξεχνάμε τη μεγάλη εξοικονόμηση δαπανών και τη μεγαλύτερη απλούστευση για τις επιχειρήσεις και τα άτομα καθόσον εργάζονται ή ταξιδεύουν στη ζώνη του ευρώ χωρίς να έχουν να αντιμετωπίσουν τα πολυάριθμα εθνικά νομίσματα. Και τέλος, η Ευρώπη ωφελείται από μία ευρύτερη και αποτελεσματικότερη παρουσία στη διεθνή χρηματοπιστωτική σκηνή, η οποία ανταποκρίνεται καλύτερα στην οικονομική και εμπορική σημασία μας στην παγκόσμια οικονομία».

Η σημερινή κατάσταση στην ευρωζώνη κάνει να μοιάζουν οι λόγοι δρομολόγησης του ενιαίου νομίσματος ως έκθεση ιδεών σε πανελλήνιο διαγωνισμό στο γυμνάσιο, και επιβεβαιώνεται η ρήση του Yves-ThibaultdeSilguy ότι «η συναλλαγματική σταθερότητα δεν επιτυγχάνεται με διατάγματα». Αντί για τη δημιουργία μίας «γνήσιας» ενιαίας αγοράς η Ευρώπη οδηγήθηκε στην οικονομική επικυριαρχία της Γερμανίας και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, ως «θεσμικού οργάνου της ΕΕ για τη διαχείριση του ευρώ». Όπως αποδείχθηκε, τα σαθρά οικονομικά θεμέλια πάνω στα οποία στηρίχθηκε η ΟΝΕ οδήγησαν στις P.I.G.S. χώρες «μιάσματα» του ευρωπαϊκού Νότου και σε θηριώδη δημόσια χρέη των περισσοτέρων χωρών του ευρωπαϊκού οράματος, με τη θλιβερή ελληνική πρωτιά του 180% ως ποσοστό του ΑΕΠ.

Συνεπώς, καθίσταται για ακόμη μία φορά διαχρονικός ο J. K. Galbraithμε την επισήμανσή του ότι το χρονικό διάστημα ανάμεσα στο θεωρητικό μεγαλείο της οικονομολογικής μεγαλοφυΐας και το ναδίρ της επερχόμενης καταστροφής είναι συχνά μερικοί μήνες μόνο, το πολύ λίγα χρόνια. Μερικά χρόνια ήταν αρκετά για να διαψευστούν παταγωδώς οι οραματιστές του 1998.

Για ποια «γνήσια ενιαία αγορά» μπορούμε να μιλήσουμε τη στιγμή που η χώρα μας έγινε μέλος της ευρωζώνης ενώ στο Χρηματιστήριο, την πενταετία 1999-2003, χάθηκαν λογιστικά 161 δις ευρώ ή καλύτερα 55 τρις δραχμές. Η «φούσκα» ήταν τέτοιας μορφής ώστε στις 17 Σεπτεμβρίου 1999 ο δείκτης έκλεισε στις 6.355 μονάδες, κάτι που αντιστοιχούσε σε κεφαλαιοποίηση 74 τρις δραχμών! Μέσα σ’ αυτή την περίοδο έγινε η προσπάθεια για την «απόκρυψη» ενός σημαντικού ποσοστού από το δημόσιο χρέος της Ελλάδας, με τα «Σημιτικά» swapsτης GoldmanSachs.

Τα «θεσμικά όργανα» της ΕΕ δεν γνώριζαν ότι πρέπει να υπάρχει θετική συσχέτιση ανάμεσα στις χρηματοοικονομικές παραμέτρους (όπως είναι για παράδειγμα η ρευστότητα του Χρηματιστηρίου) και σε αναπτυξιακές παραμέτρους όπως είναι ο ρυθμός ανάπτυξης, η συσσώρευση κεφαλαίου και η τεχνολογική πρόοδος;

ΑΝΑΠΟΦΕΥΚΤΟΙ ΠΑΡΑΛΛΗΛΙΣΜΟΙ

Αυτά τα περί «συναλλαγματικής σταθερότητας», με την ίδρυση μίας κεντρικής τράπεζας, πόσο πολύ μας θυμίζουν την ίδρυση της FederalReserveBank, την Ομοσπονδιακή Τράπεζα Αποθεματικών των ΗΠΑ το 1913, μέσω της οποίας η νομισματική πολιτική των ΗΠΑ πέρασε στα χέρια των ισχυρότερων τραπεζιτών. Μήπως, κάτι παρόμοιο έγινε και με την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας;

«Από την 1η Ιανουαρίου 1999 η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) είναι υπεύθυνη για την άσκηση της νομισματικής πολιτικής στη ζώνη του ευρώ – τη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο μετά τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η ζώνη του ευρώ έγινε πραγματικότητα όταν η ευθύνη για την άσκηση νομισματικής πολιτικής εκχωρήθηκε από τις εθνικές κεντρικές τράπεζες 11 κρατών μελών της ΕΕ στην ΕΚΤ τον Ιανουάριο του 1999. Η Ελλάδα έγινε μέλος το 2001, η Σλοβενία το 2007, η Κύπρος και η Μάλτα το 2008, η Σλοβακία το 2009, η Εσθονία το 2011, η Λετονία το 2014 και η Λιθουανία το 2015. Η δημιουργία της ζώνης του ευρώ και η ίδρυση ενός υπερεθνικού οργάνου, της ΕΚΤ, αποτέλεσε βασικό στάδιο στη μακρόχρονη και πολύπλοκη πορεία προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.

Προκειμένου να ενταχθούν στη ζώνη του ευρώ, οι 19 χώρες έπρεπε να πληρούν τα κριτήρια σύγκλισης. Το ίδιο θα ισχύσει και για άλλα κράτη μέλη της ΕΕ προτού υιοθετήσουν το ευρώ. Τα κριτήρια θέτουν τις οικονομικές και νομικές προϋποθέσεις για την επιτυχημένη συμμετοχή στην Οικονομική και Νομισματική Ένωση».

Το νομοσχέδιο (FederalReserveAct) για τη δημιουργία της Ομοσπονδιακής Τράπεζας ψηφίστηκε από το Κογκρέσο και υπογράφηκε στις 23 Δεκεμβρίου 1913 από τον Αμερικανό πρόεδρο Γούντροου Γουίλσον. Μάλιστα, σύμφωνα με το νόμο το Σύστημα περιελάμβανε όχι μία κεντρική τράπεζα αλλά έως δώδεκα, τις οποίες διατήρησαν οι ισχυροί τραπεζίτες. Ο καθηγητής PaulA. Samuelson απέδωσε τη δημιουργία του συστήματος FEDστην επιδημία των τραπεζικών πτωχεύσεων που είχε προηγηθεί και στην αναρχία της κλυδωνιζόμενης ιδιωτικής τραπεζικής. Όμως δεν παρέλειψε να επισημάνει ότι η σημασία των αποφάσεων του Διευθυντηρίου του Συστήματος κάνει τα μέλη του την πιο ισχυρή ομάδα ιδιωτών στις Η.Π.Α. Δηλαδή, με μία απλή ανάγνωση θα μπορούσε κάποιος να υποθέσει ότι το Σύστημα FEDδημιουργήθηκε για να ενισχύσει την τραπεζική πίστη και να προστατέψει τις καταθέσεις των ιδιωτών, με τη δημιουργία 12 μεγάλων, και άρα φερέγγυων, τραπεζικών ιδρυμάτων. Άλλωστε στην επίσημη ιστοσελίδα της FED το Σύστημα αυτοπροσδιορίζεται ως η κεντρική τράπεζα των Η.Π.Α., που δημιουργήθηκε από το Κογκρέσο για να αποκτήσει το αμερικανικό έθνος ένα ασφαλέστερο, πιο ευέλικτο και πιο σταθερό νομισματικό και οικονομικό σύστημα (Βοστώνη, Νέα Υόρκη, Φιλαδέλφεια, Κλήβελαντ, Ρίτσμοντ, Ατλάντα, Σεντ Λούις, Σικάγο, Ντάλας, Μινεάπολις, Κάνσας Σίτυ, Σαν Φρανσίσκο και φυσικά Ουάσιγκτον).

Μετά την ψήφιση του νόμου ακολούθησε τα επόμενα χρόνια η οικονομική κρίση του 1920-1921 και ο ορυμαγδός του 1929, ενώ σύμφωνα με τα επίσημα στατιστικά στοιχεία την εικοσαετία πριν το 1913 είχαν κλείσει 1148 τράπεζες και την εικοσαετία μετά το 1913 έκλεισαν 15.502. Είναι σύνηθες το φαινόμενο να καταφεύγουμε σε θεωρίες συνωμοσίας όταν αναφερόμαστε στο σύστημα FED, ενώ αυτό δεν απέκρυψε ποτέ τη λειτουργία, τη δομή και τις προθέσεις του. Σήμερα, σύμφωνα με την επίσημη ιστοσελίδα του Συστήματος, οι δραστηριότητες και οι προτεραιότητες της FED επικεντρώνονται σε 4 τομείς:

• Conducting the nation's monetary policy by influencing money and credit conditions in the economy in pursuit of full employment and stable prices.


• Στην άσκηση της νομισματικής πολιτικής της χώρας επηρεάζοντας τις χρηματο-οικονομικές και πιστωτικές συνθήκες κατά την επιδίωξη της πλήρους απασχόλησης και της σταθερότητας των τιμών.


• Supervising and regulating banks and other important financial institutions to ensure the safety and soundness of the nation's banking and financial system and to protect the credit rights of consumers.


• Στην εποπτεία και τη ρύθμιση των τραπεζικών και άλλων σημαντικών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων για τη διασφάλιση της ασφάλειας και της ευρωστίας του εθνικού τραπεζικού και χρηματοπιστωτικού συστήματος και την προστασία των πιστωτικών δικαιωμάτων των καταναλωτών.


• Maintaining the stability of the financial system and containing systemic risk that may arise in financial markets.


• Στη διατήρηση της σταθερότητας του χρηματοπιστωτικού συστήματος από τον εν δυνάμει συστημικό κίνδυνο που μπορεί να προκύψει στις χρηματοπιστωτικές αγορές.


• Providing certain financial services to the U.S. government, U.S. financial institutions, and foreign official institutions, and playing a major role in operating and overseeing the nation's payments systems.


• Στην παροχή ορισμένων χρηματοοικονομικών υπηρεσιών προς την κυβέρνηση των Η.Π.Α., τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα των Η.Π.Α. και των ξένων επίσημων ιδρυμάτων, παίζοντας κυρίαρχο ρόλο στη λειτουργία και την εποπτεία των συστημάτων πληρωμών της χώρας.

Αν όλα αυτά δεν είναι αρκετά για να σας πείσουν για τη λειτουργία και τις προθέσεις του Συστήματος, ας δούμε από επίσημη πηγή, τη FederalReserveBankofSanFrancisco, την περιγραφή της δομής του Συστήματος:

“The Federal Reserve System has a two-part structure: a central authority called the Board of Governors in Washington, D.C., and a decentralized network of 12 Federal Reserve Banks located throughout the country. Monetary policy is set by the FOMC, which includes members of the Board of Governors and presidents of the Reserve Banks”.

Το σύστημα FED έχει μία δομή, που αποτελείται από δύο μέρη: Μία κεντρική Αρχή που ονομάζεται BoardofGovernors, με έδρα την Ουάσιγκτον, και ένα αποκεντρωμένο δίκτυο 12 FederalReserveBanks, που βρίσκονται σε όλη τη χώρα. Η νομισματική πολιτική καθορίζεται από τη FOMC, η οποία περιλαμβάνει τα μέλη του BoardofGovernors και τους προέδρους των FederalBanks.

“The Fed has been set up to ensure that monetary policy is insulated from political pressure. It is shielded from interference from other arms of the federal government. Policy and operational decisions do not require congressional or Presidential approval. The Fed’s operations are financed through its own resources rather than through congressional appropriations. Still, Congress has the power to change the laws governing the Fed. In addition, the Fed regularly reports to Congress on monetary policy and other matters. As such, the Fed is commonly described as “independent within the government.”

Η FED έχει συσταθεί για να διασφαλίσει ότι η νομισματική πολιτική είναι ανεπηρέαστη από πολιτικές πιέσεις. Είναι προστατευμένη από παρεμβολές από άλλους παράγοντες της ομοσπονδιακής κυβέρνησης. Πολιτική και άλλες διαχειριστικές αποφάσεις δεν απαιτούν την έγκριση του Κογκρέσου ή του προέδρου. Οι εργασίες της FED χρηματοδοτούνται από ιδίους πόρους και όχι από πιστώσεις με αποφάσεις του Κογκρέσου. Παρ’ όλα αυτά, το Κογκρέσο έχει τη δύναμη να αλλάξει τους νόμους που διέπουν τη λειτουργία της FED. Επιπλέον, η FED ενημερώνει τακτικά το Κογκρέσο για τη νομισματική πολιτική και άλλα ζητήματα. Ως εκ τούτου η FED συνήθως περιγράφεται ως «ανεξάρτητη εντός της κυβερνήσεως».!

Κατ’ αντιστοιχία, το βασικό όργανο λήψης αποφάσεων της ΕΚΤ είναι το διοικητικό της συμβούλιο, που απαρτίζεται από τα έξι μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής και τους διοικητές των κεντρικών τραπεζών των 19 χωρών της ευρωζώνης. Εδώ τίθενται δύο βασικά ερωτήματα: Σε ποιόν ανήκουν οι κεντρικές τράπεζες των χωρών και ποιος είναι ο ρόλος τους μετά την κατάργηση των εθνικών νομισμάτων;

Προχωρούμε στον παραλληλισμό, εκφράζοντας απορίες: 

1)    Η ΕΚΤ είναι ανεπηρέαστη από πολιτικές πιέσεις;

2)    Η ΕΚΤ είναι προστατευόμενη από παρεμβολές από άλλους παράγοντες των θεσμικών οργάνων της ΕΕ;

3)    Διαχειριστικές αποφάσεις και η γενικότερη πολιτική της ΕΚΤ απαιτούν την έγκριση του Ευρωκοινοβουλίου;

4)    Η ΕΚΤ μπορεί να χαρακτηριστεί ως «ανεξάρτητη» εντός των ευρωπαϊκών θεσμών;

5)    Μήπως η σημασία των αποφάσεων του Διευθυντηρίου της ΕΚΤ κάνει τα μέλη του την πιο ισχυρή ομάδα ιδιωτών στην Ευρώπη;

πηγή