Η ΠΙΘΑΝΗ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ ΤΗΣ ΚΙΝΑΣ,
Η ΡΩΣΙΑ ΩΣ ΝΕΑ... ΒΡΕΤΑΝΙΑ
ΚΑΙ Η ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΗΠΑ
ΤΟΥ ΔΡ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΓΡΙΒΑ*
Το ένα εξ αυτών θα αποτελείται από την αμερικανική ήπειρο, με κυρίαρχη δύναμη τις ΗΠΑ, μαζί με το κύριο αμερικανικό «προγεφύρωμα» στην Ευρασία και μια σειρά από νησιωτικά συμπλέγματα, όπως είναι η Ωκεανία, η Ιαπωνία και η Μεγάλη Βρετανία. Ενοποιητικό στοιχείο αυτού του συστήματος είναι οι ανοικτές ωκεάνιες εκτάσεις, στις οποίες κυριαρχεί η μεγάλη ναυτική δύναμη του πλανήτη, δηλαδή οι Ηνωμένες Πολιτείες. Το δεύτερο υποσύστημα θα είναι μια ευρασιατική συσπείρωση με πυρήνα την Κίνα και τη Ρωσία. Για την ακρίβεια, μια «νέα» Ρωσία που, αποκομμένη πλέον από την υπόλοιπη Ευρώπη, θα έχει οδηγηθεί σε μια ευρασιατική γεωπολιτική ταυτότητα.
Το ενοποιητικό πλαίσιο του σχήματος
Το ευρασιατικό αυτό σχήμα θα ενσωματώνει σε ένα ενιαίο ενοποιητικό πλαίσιο τόσο τα συνεργατικά όσο και τα ανταγωνιστικά στοιχεία στις σχέσεις μεταξύ των χωρών που συμμετέχουν σε αυτό, διαμορφώνοντας έτσι το πρόπλασμα ενός καινοφανούς γεωπολιτικού μεγέθους που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε Multi Power, δηλαδή μιας διακριτικής γεωπολιτικής οντότητας που θα είναι περισσότερο από μια στενή συμμαχία μεταξύ ανεξάρτητων χωρών. Ενοποιητικό στοιχείο αυτού του συστήματος θα είναι οι χερσαίες εκτάσεις στο «βαθύ εσωτερικό» της Ευρασίας, οι οποίες μετασχηματίζονται από την τεράστια γεωοικονομική υποδομή της OBOR (One Belt One Road), τον «Νέο Δρόμο του Μεταξιού», και μετατρέπονται από φράγμα σε εσωτερικό αίθριο επικοινωνίας μεταξύ των ευρασιατικών χωρών.
Ένα δεύτερο ενοποιητικό στοιχείο μιας αυτονομημένης Ευρασίας θα είναι ένας διάδρομος «ταχείας κυκλοφορίας» αποτελούμενος από εγγύς ύδατα στην περιφέρεια της Ευρασίας, που τώρα ενοποιούνται λόγω της διαφαινόμενης τήξης των αρκτικών πάγων. Κυρίαρχη δύναμη σε αυτή την πιθανή Multi Power θα αναδειχτεί μάλλον η Κίνα, με τη Ρωσία να αποτελεί το ρυθμιστικό της κομμάτι, λειτουργώντας ως ένα είδος «Μεγάλης Βρετανίας του 21ου αιώνα», στο πλαίσιο ενός νεοβεστφαλιανού ευρασιατικού συστήματος. Υπό μια έννοια, λοιπόν, αναφερόμαστε σε μια πιθανή καινοφανή φάση του διαχρονικού ανταγωνισμού θαλάσσιων και χερσαίων δυνάμεων, ο οποίος μπορεί να οδηγήσει το διεθνές σύστημα σε μια νέα διπολική αντιπαράθεση, με τη διαμορφούμενη σήμερα πολυπολική του ταυτότητα να αποτελεί ένα ενδιάμεσο στάδιο. Άλλα στοιχεία που ενδέχεται να συνεισφέρουν σε αυτόν τον νέο διπολικό κόσμο, είναι οι αλλαγές στην πολιτισμική, οικονομική, ενεργειακή και πολιτική ταυτότητα του διεθνούς συστήματος.
Ο ρόλος του ανταγωνισμού των κρατών
Αν και με μια πρώτη ματιά φαντάζει παράλογο, η τοποθέτηση των ευρασιατικών κρατών σε ένα ενιαίο αλληλεπιδραστικό πλαίσιο μπορεί να ωθήσει τα ανταγωνιστικά στοιχεία στις μεταξύ τους σχέσεις προς μια κεντρομόλο κατεύθυνση. Για παράδειγμα, αν το σύστημα Ρωσίας - Κίνας ήταν συμπαγές και πλήρως συνεργατικό, τότε η Ινδία εξαιτίας της έντονα ανταγωνιστικής σχέσης της με την Κίνα θα μπορούσε να οδηγηθεί σε μια ολοκληρωτική ταύτιση με τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους στην ευρασιατική περιφέρεια. Όμως δεδομένης της μεικτής συνεργατικής - ανταγωνιστικής φύσης του συστήματος Ρωσίας - Κίνας, η Ινδία έχει συμφέρον να ενισχύσει τις σχέσεις της με τη Ρωσία, έτσι ώστε να ενισχύσει τη θέση της έναντι της Κίνας και του Πακιστάν, διαμορφώνοντας έναν άξονα Μόσχας - Νέου Δελχί, που είναι φύσει ανταγωνιστικός έναντι ενός άξονα Μόσχας - Πεκίνου και Πεκίνου - Ισλαμαμπάντ.
Από πλευράς της, η Ρωσία ενδιαφέρεται να ενισχύσει τις σχέσεις της με την Ινδία έτσι ώστε να διαμορφώσει ένα σχήμα που θα περιορίζει τις δυνατότητες του Πεκίνου να αποτελέσει την κυρίαρχη δύναμη στον άξονα Πεκίνου - Μόσχας, προσδίδοντας στη Ρωσία έναν δευτερεύοντα ρόλο. Τέλος, και το Πεκίνο έχει κάθε συμφέρον να εξομαλύνει τις σχέσεις του με το Νέο Δελχί έτσι ώστε να περιορίσει τη δυναμική του συστήματος Ρωσίας - Ινδίας και να αποφύγει να εμπλακεί σε έναν διμέτωπο ανταγωνισμό με τις άλλες δύο μεγάλες ευρασιατικές δυνάμεις. Άρα, οι ανταγωνισμοί μεταξύ των μεγάλων ευρασιατικών χωρών δείχνουν να λειτουργούν προσώρας μέσα στο εσωτερικό ενός ευρύτερου ενοποιητικού πλαισίου, το οποίο εν συνόλω είναι ανταγωνιστικό της αμερικανικής ηγεμονίας.
Το διαφορετικό της αμερικανικής περίπτωσης
Για να έπαυαν να ισχύουν τα προηγούμενα, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα έπρεπε να αποδεχτούν την πολυπολική φύση του νέου διεθνούς συστήματος και να λειτουργήσουν ως «πρώτοι μεταξύ ίσων», επιδιώκοντας να κεφαλαιοποιήσουν τους ανταγωνισμούς μεταξύ των ευρασιατικών δυνάμεων και να εξελιχθούν στη ρυθμιστική δύναμη ενός νεοβεστφαλιανού συστήματος, όπως ήταν η Μεγάλη Βρετανία από τη Συνθήκη της Βεστφαλίας το 1648 μέχρι το 1914. Όμως κάτι τέτοιο δεν φαίνεται να είναι μια ιδιαίτερη πιθανή εξέλιξη στο ορατό μέλλον. Ορισμένοι από τους λόγους γι' αυτό είναι οι ακόλουθοι:
- Για να μπορέσουν οι ΗΠΑ να επενδύσουν σε έναν πολυπολικό κόσμο, όπου θα μπορούσαν να ακολουθούν μια πολιτική «διαίρει και βασίλευε», ώστε να διαρρήξουν τη σχέση Μόσχας - Πεκίνου, το πρώτο και βασικό βήμα τους θα έπρεπε να είναι η δραστική ενίσχυση των σχέσεων τους είτε με την Κίνα είτε με τη Ρωσία. Κάτι, ωστόσο, που δείχνουν απρόθυμες να πράξουν. Αντιθέτως, ο ανταγωνισμός, αν όχι η εχθρότητά τους, και με τις δύο αυτές χώρες δείχνει να εντείνεται αντί να μειώνεται, όπως κατέδειξε και το κείμενο της νέας πολιτικής εθνικής ασφαλείας που έδωσε στη δημοσιότητα η προεδρία Τραμπ τον Δεκέμβριο του 2017. Άρα, ενισχύεται η δυναμική που ωθεί τις δύο αυτές χώρες προς μια μακρόπνοη στρατηγική συνεργατική σχέση, αν και με πολλά ανταγωνιστικά στοιχεία στο εσωτερικό της.
- Η τεράστια γεωοικονομική υποδομή της OBOR, ιδιαίτερα το κομμάτι της Κεντρικής Ασίας, ενισχύει και εμβαθύνει περαιτέρω, με πρωτοφανή στην Ιστορία τρόπο, τις σχέσεις Ρωσίας - Κίνας και περιθωριοποιεί ακόμη περισσότερο τα ανταγωνιστικά στοιχεία της μεταξύ τους σχέσης, ενώ διαμορφώνει ένα σχήμα που λειτουργεί εις βάρος των δυνατοτήτων της μεγάλης ναυτικής δύναμης του πλανήτη, δηλαδή των Ηνωμένων Πολιτειών, να ασκεί ρυθμιστική πολιτική δια της άσκησης (ή της πιθανότητας άσκησης) προβολής ισχύος στην ευρασιατική περιφέρεια.
- Αν πάμε ένα βήμα πιο πέρα, θα μπορούσαμε να πούμε ότι το λιώσιμο των πάγων της Αρκτικής, η ενοποίηση δια του βόρειου θαλάσσιου διαδρόμου του δυτικού με το ανατολικό κομμάτι της Ευρασίας και ο μετασχηματισμός διαμέσου της OBOR του «βαθέως εσωτερικού» της Ευρασίας από ένα γεωγραφικό φράγμα σε ένα...
(συνεχίζεται...)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου