Οι "γκρίζες ζώνες" στο προσκήνιο

Δημήτρης Μηλάκας

Σοβαρά – και μέχρι στιγμής αναπάντητα – ερωτήματα προκύπτουν από τη μυστική διπλωματία που εδώ και τέσσερα χρόνια (αμέσως μετά την κρίση του καλοκαιριού του 2020 με το «Ορούτς Ρέις») ασκεί η ελληνική κυβέρνηση ακολουθώντας κατά γράμμα τις αμερικανοΝΑΤΟϊκές οδηγίες για τη μείωση του στρατιωτικού αποτυπώματος στο Αιγαίο με στόχο διευθετήσεις και προσέγγιση με την Τουρκία.

Κι αυτό γιατί παρά τις συνεχιζόμενες συνομιλίες, οι οποίες έχουν οδηγήσει ήδη σε συναντήσεις (Μητσοτάκη – Ερντογάν) κορυφής, και προετοιμάζουν μία ακόμη στις αρχές του καλοκαιριού στο περιθώριο της συνόδου του ΝΑΤΟ, η Τουρκία υπογραμμίζει έμπρακτα (NAVTEX, NOTAM) αλλά και με ανακοινώσεις ότι δεν έχει κάνει εκατοστό πίσω από πάγιες θέσεις και διεκδικήσεις της στο Αιγαίο, εγείροντας ζητήματα που αμφισβητούν κυριαρχία και κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας μας.

Περιβαλλοντικές… αφορμές

Στο πλαίσιο της διάσκεψης «Our Oceans Conference», που θα πραγματοποιηθεί στην Αθήνα στις 16 – 17 Απριλίου 2024, η ελληνική κυβέρνηση πρόκειται να ανακοινώσει την άμεση θεσμοθέτηση δύο μεγάλων εθνικών θαλάσσιων πάρκων, στο Ιόνιο και στο Αιγαίο, τα οποία θα είναι από τα μεγαλύτερα στη Μεσόγειο. Για την επιτήρησή τους, σύμφωνα με τις ανακοινώσεις του ελληνικού ΥΠΕΞ, «θα αξιοποιηθεί υπερσύγχρονο σύστημα παρακολούθησης, με drones, ραντάρ, δορυφόρους και σκάφη, σε πραγματικό χρόνο (real time). Για την υλοποίηση αυτών των πρωτοβουλιών θα διατεθούν πόροι από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Επιπρόσθετα, θα ενισχυθεί θεσμικά ο ρόλος του Οργανισμού Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (ΟΦΥΠΕΚΑ), ενώ άμεση θα είναι η συνεργασία των αρμοδίων με το Λιμενικό Σώμα. Τελικός σκοπός είναι η επέκταση των Θαλάσσιων Προστατευόμενων Περιοχών, έτσι ώστε να καλύπτουν το 30% της θάλασσάς μας, ενώ έως το 2030 στο 10% των θαλασσών μας δεν θα επιτρέπεται η επαγγελματική αλιεία».

Τουρκικό ΥΠΕΞ

Η ανακοίνωση του ελληνικού ΥΠΕΞ για τα θαλάσσια πάρκα προκάλεσε την αντίδραση της Άγκυρας, με το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών να υπογραμμίζει τις τουρκικές θέσεις / διεκδικήσεις στο Αιγαίο. Γράφει στην ανακοίνωσή του το τουρκικό ΥΠΕΞ:

«Είναι γνωστό ότι η Ελλάδα ανέκαθεν προσπαθεί να επωφεληθεί από σχεδόν κάθε πλατφόρμα στο πλαίσιο των προβλημάτων του Αιγαίου. Παρά την πρόσφατη άμβλυνση των σχέσεών μας, φαίνεται ότι η Ελλάδα αυτή τη φορά εκμεταλλεύεται περιβαλλοντικά ζητήματα.

Συνιστούμε στην Ελλάδα να μην χρησιμοποιεί τα προβλήματα του Αιγαίου και τα ζητήματα που σχετίζονται με το καθεστώς ορισμένων νησιών, νησίδων και βραχονησίδων των οποίων η κυριαρχία δεν έχει μεταβιβαστεί στην Ελλάδα με διεθνείς συμφωνίες στο πλαίσιο της δικής της ατζέντας.

Από την άλλη, υπενθυμίζουμε ότι το διεθνές δίκαιο της θάλασσας ενθαρρύνει τη συνεργασία μεταξύ παράκτιων κρατών, συμπεριλαμβανομένων των περιβαλλοντικών ζητημάτων, σε κλειστές ή ημίκλειστες θάλασσες. Στο πλαίσιο αυτό, η χώρα μας είναι πάντα έτοιμη να συνεργαστεί με την Ελλάδα στο Αιγαίο. Με την ευκαιρία αυτή, θα θέλαμε να επιστήσουμε την προσοχή στο γεγονός ότι δεν θα δεχτούμε τετελεσμένα που είναι πιθανό να δημιουργήσει η Ελλάδα σε γεωγραφικούς σχηματισμούς των οποίων το καθεστώς αμφισβητείται. Επαναλαμβάνουμε ότι αυτά τα θαλάσσια πάρκα δεν θα έχουν νομικές συνέπειες στο πλαίσιο των προβλημάτων μεταξύ των δύο χωρών στο Αιγαίο».

Απάντηση από την Αθήνα

Στην ανακοίνωση του τουρκικού ΥΠΕΞ απάντησε το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών:

«Η ανακοίνωση του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών πολιτικοποιεί ένα αμιγώς περιβαλλοντικό ζήτημα. Η οικουμενική πρόκληση της προστασίας του περιβάλλοντος θα έπρεπε να ευαισθητοποιεί τις κυβερνήσεις και όχι να χρησιμοποιείται για τη δημιουργία εντυπώσεων.

Η ελληνική κυβέρνηση θα συνεχίσει να υποστηρίζει απαρέγκλιτα την κυριαρχία και τα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας στο πλαίσιο εξωτερικής πολιτικής αρχών. Με έρεισμα στο διεθνές δίκαιο και, ιδίως, στη σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το δίκαιο της θάλασσας, της οποίας η Ελλάδα αποτελεί συμβαλλόμενο μέρος. Η πρακτική της συναλλακτικής διπλωματίας και της χρήσης υβριδικών μέσων για γεωπολιτικά οφέλη δεν προσιδιάζουν στην ελληνική εξωτερική πολιτική».

Φιτίλι από το ’90…

Οι παλαιότεροι ενθυμούνται ότι κατά τη βραχύβια πρωθυπουργική του θητεία (1991 – 1993) ο πατέρας του σημερινού πρωθυπουργού Κων. Μητσοτάκης είχε επιχειρήσει να εκμεταλλευτεί ευρωπαϊκά περιβαλλοντικά προγράμματα εντάσσοντας σε αυτά νησίδες του Αιγαίου, συναντώντας τη σφοδρή τουρκική αντίδραση.

Οι τουρκικές αντιδράσεις κλιμακώθηκαν μετά τον Γενάρη του 1995, όταν δημοσιεύτηκε στην ελληνική Εφημερίδα της Κυβέρνησης ο νόμος 2289 που κατέθεσε ο τότε υπουργός Βιομηχανίας (και μετέπειτα πρωθυπουργός) Κώστας Σημίτης με τίτλο «Αναζήτηση, έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων».

Τον ίδιο μήνα (26 Ιανουαρίου 1995) εισάγεται προς ψήφιση στην ελληνική Βουλή η σύμβαση του ΟΗΕ για το δίκαιο της θάλασσας, η οποία προβλέπει ρητά ότι ένα κράτος έχει το δικαίωμα να επεκτείνει τα χωρικά του ύδατα έως τα 12 μίλια.

Οι απαντήσεις της τουρκικής κυβέρνησης σ’ αυτές τις ελληνικές κινήσεις είναι γνωστές και οι συνέπειές τους βαρύνουν τις ελληνοτουρκικές σχέσεις μέχρι τώρα, προσθέτοντας μάλιστα κι άλλα δυσεπίλυτα ζητήματα:

-Η τουρκική Εθνοσυνέλευση ψηφίζει διά βοής στις 8 Ιουνίου 1995 την εξουσιοδότηση προς την τουρκική κυβέρνηση να θεωρήσει αιτία πολέμου (casus belli) οποιαδήποτε επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων στα 12 μίλια.

-Έναν χρόνο αργότερα, τον Γενάρη του 1996, η Τουρκία έστησε την κρίση των Ιμίων, βάζοντας στο τραπέζι το ζήτημα των γκρίζων ζωνών στο Αιγαίο με τα εκατοντάδες νησιά και νησίδες των οποίων την ελληνική κυριαρχία έκτοτε αμφισβητεί.

Δεδομένου ότι η ελληνική κυβέρνηση συνεχίζει να διαπραγματεύεται μυστικά με την Τουρκία εδώ και τέσσερα χρόνια, μήπως έχει έρθει η ώρα να ενημερώσει τα κόμματα και τον ελληνικό λαό για το αντικείμενο των κρυφών συνομιλιών;

Πηγή: topontiki.gr

Πηγή: https://i-epikaira.blogspot.com/2024/04/blog-post_95.html