Πηγή εικόνας: iStock / Δημιουργός και δικαιώματα χρήσης: Ruma Aktar
Της Έλενας Κουλοπούλου,
Διπλωματικό αδιέξοδο και ρήξη στις σχέσεις των άλλοτε γειτόνων – συμμάχων φαίνεται να έχει προκύψει, μετά τις τελευταίες εξελίξεις σε Μπαγκλαντές και Ινδία. Το Μπαγκλαντές κατηγορείται για επιθέσεις και διώξεις κατά της μειονότητας ινδουιστών κατοίκων του, που εκπροσωπούν λιγότερο του 10% ενός πληθυσμού περίπου 170 εκατομμυρίων.
Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα από την αρχή. Προκειμένου να ξεδιπλώσουμε το κουβάρι των πολύπλοκων σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών και να καταλάβουμε τα τεκταινόμενα σήμερα, οφείλουμε να ρίξουμε μια ματιά στο παρελθόν. Όταν οι Βρετανοί αποφάσισαν να φύγουν από τη «Βρετανική» τότε Ινδία (1947), οι συζητήσεις για τον διαχωρισμό της μεγάλης αυτής έκτασης και την ανάδειξη ενός ή δύο κρατών άρχισαν να «φουντώνουν». Μια πλευρά ήθελε ένα ενωμένο έθνος-κράτος που να μπορούσε να συμπεριλάβει κάθε θρησκευτική και πολιτιστική οντότητα. Στο άλλο στρατόπεδο, όμως, η ιδέα αυτή αντιμετωπίζονταν ιδιαίτερα διστακτικά και τελικά έφτασε να εναντιώνεται πλήρως, υποστηρίζοντας τον διαχωρισμό της μουσουλμανικής κυρίως κοινότητας από αυτή των ινδουιστών. Δημιουργήθηκαν, έτσι, δύο αυτόνομα κράτη, το σχεδόν ομοιογενές μουσουλμανικό Πακιστάν αφενός και η Ινδία, με μεγαλύτερο θρησκευτικό και φυλετικό πλουραλισμό αφετέρου.
Πηγή εικόνας και δικαιώματα χρήσης: Research Gate
Το Πακιστάν τότε χωρίζονταν σε Ανατολικό και Δυτικό, τμήματα τα οποία δεν επικοινωνούσαν μεταξύ τους. Το Ανατολικό τμήμα ονομαζόταν και Ανατολική Βεγγάλη και είχε διαφορετική γλώσσα και πολιτισμό από το Δυτικό. Εν έτει 1970, στο Ανατολικό Πακιστάν, όπου το εθνικιστικό αίσθημα και η δυσαρέσκεια για το Δυτικό επικρατούσε, αποφασίστηκαν εκλογές στις οποίες αναδείχθηκε ο Σύνδεσμος Awami, ένα πολιτικό κόμμα που υποστήριζε ανοιχτά της ανεξαρτησία της Ανατολικής Βεγγάλης. Φυσικά, η Κυβέρνηση του Πακιστάν δεν δέχθηκε αυτήν την ψηφοφορία. Τον Μάρτιο του 1971, ξέσπασαν άγριες συγκρούσεις. Η παρέμβαση της Ινδίας, η οποία κήρυξε τον πόλεμο στο (Δυτικό) Πακιστάν, τασσόμενη με το μέρος των επαναστατών (Δεκέμβριος 1971) είχε σαν αποτέλεσμα την επικράτηση των ανταρτών. Αποτέλεσμα; Στις 16 Δεκεμβρίου 1971, ιδρύθηκε το ανεξάρτητο πια Μπαγκλαντές, με πρωτεύουσα την Ντάκα.
Από τότε, οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών έχουν υπάρξει κυρίως φιλικές, με το Μπαγκλαντές να αποτελεί έναν δοκιμασμένο σύμμαχο του ινδικού κράτους. Στην πραγματικότητα, ο λαός διατηρεί σε γενικές γραμμές μια αρνητική στάση απέναντι στην Ινδία, όμως, οι Κυβερνήσεις ανά τα χρόνια έχουν αντισταθμίσει αυτήν την εχθρότητα επιδεικνύοντας έντονη φιλικότητα και ακλόνητη υποστήριξη προς τη γειτονική χώρα, σε σημείο που θα έλεγε κανείς ότι σε ορισμένες περιπτώσεις φτάνει μέχρι τα όρια της υποτέλειας. Ακόμα και οι πιο έντονα αντι-Ινδικές Κυβερνήσεις στο Μπανγκλαντές δεν κατάφεραν να υιοθετήσουν μια σκληρή διαπραγματευτική στάση απέναντι στην Ινδία. Όσο για την Κυβέρνηση του Awami League, πρόκειται για μια από τις πιο φιλικές Κυβερνήσεις, η οποία παραχωρεί προνόμια χωρίς το κατάλληλο αντιστάθμισμα, ακόμη κι αν αυτό φαίνεται να βλάπτει τα συμφέροντα του ίδιου του λαού της. Ο άνεμος, ωστόσο, φαίνεται τώρα να αλλάζει φορά.
Μετά τη λαϊκή εξέγερση του Αυγούστου που πλέον αποκαλείται ευρέως ως «επανάσταση των μουσώνων», η οποία ανέτρεψε την Πρωθυπουργό του Μπαγκλαντές, Sheikh Hasina, οι σχέσεις ανάμεσα στις δύο πλευρές είναι ιδιαίτερα τεταμένες. Η Hasina απολάμβανε επί χρόνια την υποστήριξη του Δελχί και μάλιστα, όταν αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη χώρα πριν λίγους μήνες, αντιμέτωπη με δεκάδες χιλιάδες διαδηλωτές που διαδήλωναν προς την οικία της, η ίδια πέρασε τα σύνορα με την Ινδία, όπου και παραμένει έκτοτε. Από τη στιγμή που έφυγε, η Ινδία έχει κατηγορηθεί ότι προσπαθεί να υπονομεύσει την υπηρεσιακή Κυβέρνηση, της οποίας ηγείται ο νομπελίστας οικονομολόγος, Muhammad Yunus, ο οποίος θεωρείται πολύ λιγότερο δεκτικός στις απαιτήσεις της Ινδίας και έχει ζητήσει επαναπροσδιορισμό των σχέσεων. «Υπονομεύουν τις προσπάθειές μας να οικοδομήσουμε ένα νέο Μπαγκλαντές και διαδίδουν φανταστικές ιστορίες», δήλωσε ο Yunus.
Πηγή εικόνας: Al Jazeera / Φωτογράφος και δικαιώματα χρήσης: Rajib Dhar / AP Photo
Από τη μεριά της, η Ινδία κατηγορεί το Μπαγκλαντές για εκτεταμένες επιθέσεις κατά της ινδουιστικής μειονότητας που ζει εκεί. Αφορμή για αυτόν τον ισχυρισμό στάθηκε η πρόσφατη σύλληψη ενός ινδουιστή μοναχού που είχε πρόσφατα αποβληθεί από τη Διεθνή Ένωση για τη Συνείδηση του Κρίσνα, ευρέως γνωστή ως ISKCON. Ο Chinmoy Krishna Das κατηγορήθηκε ότι δεν σεβάστηκε τη σημαία του Μπαγκλαντές, υψώνοντάς τη χαμηλότερα από μια σημαία με χρώμα σαφράν —σύμβολο του Ινδουισμού— σε μια συγκέντρωση που ζητούσε τον τερματισμό των διώξεων των Ινδουιστών. Το δικαστήριο που επιλήφθηκε της υπόθεσης αποφάσισε την προφυλάκιση του Das, κάτι που εξόργισε τους υποστηρικτές του μοναχού, οι οποίοι γρήγορα περικύκλωσαν το δικαστήριο. Τα γεγονότα πήραν γρήγορα βίαιη τροπή. Καθώς οι δυνάμεις ασφαλείας πάσχιζαν να ελέγξουν την κατάσταση, ένας μουσουλμάνος δικηγόρος βρήκε άγριο θάνατο στα χέρια των διαδηλωτών. Η αστυνομία έχει συλλάβει περισσότερα από 20 άτομα για τα βίαια επεισόδια, ενώ οι δικηγόροι της πόλης έχουν κατέβει σε απεργία για να διαμαρτυρηθούν για τη δολοφονία.
Τα γεγονότα αυτά ακολουθήθηκαν από επιθέσεις εκφοβισμού σε γειτονιές ινδουιστών, κάτι που πυροδότησε αντιδράσεις και μαζικές διαμαρτυρίες στην Ινδία με αποκορύφωμα την επίθεση ινδουιστών μοναχών σε Προξενείο του Μπαγκλαντές στο ινδικό κρατίδιο Τριπούρα. Η ινδική Κυβέρνηση χαρακτήρισε την επίθεση αυτή «βαθύτατα λυπηρή», δεν δίστασε, όμως, να λάβει θέση επί της σύλληψης του Das, εκφράζοντας ότι είναι ατυχές το γεγονός «ένας θρησκευτικός ηγέτης που παρουσιάζει νόμιμα αιτήματα μέσω ειρηνικών συγκεντρώσεων» να αντιμετωπίζει νομικά προβλήματα, ενώ οι εξτρεμιστές που βρίσκονται πίσω από επιθέσεις κατά μειονοτήτων, συμπεριλαμβανομένης της «βεβήλωσης θεοτήτων και ναών», να παραμένουν ελεύθεροι.
Πηγή εικόνας: The Guardian / Φωτογράφος και δικαιώματα χρήσης: Idrees Mohammed / Getty Images
Ιστορικά, είναι γνωστό ότι η ινδουιστική μειονότητα στο Μπαγκλαντές έχει αντιμετωπίσει διώξεις, ιδίως από εξτρεμιστικά ισλαμικά στοιχεία, τα οποία η Hasina κράτησε σε μεγάλο βαθμό υπό έλεγχο. Ωστόσο, ο Yunus αν και αναγνώρισε ότι η πτώση της Hasina συνοδεύτηκε με αρκετές επιθέσεις εναντίον ινδουιστών, υποστήριξε ότι αυτές είχαν καθαρά πολιτικά και όχι θρησκευτικά κίνητρα και αρνήθηκε κάθε κατηγορία για μια οργανωμένη εκστρατεία βίας κατά της μειονότητας. Τέτοιοι ισχυρισμοί δεν είναι παρά ένα ενορχηστρωμένο εγχείρημα υπονόμευσης της προσωρινής κυβέρνησης, σύμφωνα με τον Yunus. Πίσω από τις διπλωματικές αυτές αψιμαχίες βρίσκονται φυσικά μακροχρόνια άλυτα ζητήματα, όπως οι συγκρούσεις στα σύνορα, οι εμπορικές ανισορροπίες και ο διαμοιρασμός των υδάτων του ποταμού Teesta.
Οι αλλαγές στην πολιτική σκηνή του Μπαγκλαντές, η άνοδος της υπηρεσιακής Κυβέρνησης υπό τον Muhammad Yunus, η αντι-ινδική ρητορική από ορισμένα κόμματα της αντιπολίτευσης και κινήσεις, όπως η εκστρατεία “India-Out”, μαρτυρούν μια αλλαγή πλεύσης στις μέχρι πρότινος φιλικές σχέσεις των δύο χωρών. Παρά τις εντάσεις, οι εξελίξεις αυτές αποτελούν, επίσης, μια ευκαιρία για τις δύο πλευρές να επαναπροσδιορίσουν τη συνεργασία τους. Μια συνεργασία που θα μπορούσε να βασιστεί σε πιο δίκαιους όρους, με σεβασμό στην κυριαρχία του Μπαγκλαντές και μια νέα βάση εμπιστοσύνης που θα εξυπηρετεί τα συμφέροντα και των δύο. Βέβαια, το μέλλον αυτής της σχέσης δεν εξαρτάται μόνο από τους ηγέτες, αλλά και από την ικανότητα των δύο λαών να ξεπεράσουν τις προκαταλήψεις του παρελθόντος και να συνεργαστούν για την ευημερία τους.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
India-Bangladesh relations sour as tensions rise over attacks on Hindu minority, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
Two South Asian Neighbors, Once Friendly, Are Now At Bitter Odds, The New York Times, διαθέσιμο εδώ
Bangladesh-India Relations at Stake: The Way Forward, The Diplomat, διαθέσιμο εδώ
https://www.offlinepost.gr/2024/12/20/bangladesh-kai-india-oi-dyo-geitones-ths-n-asias-kai-h-polyplokh-sxesh-tous/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου