Τι προβλέπεται θεσμικά και ποιες είναι οι παγίδες της παραγραφής
Μία σοβαρή υπόθεση φέρνει στο προσκήνιο τις αδυναμίες και τους θεσμικούς σκόπελους της ελληνικής έννομης τάξης: Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία (EPPO) διεμήνυσε επισήμως στην ελληνική κυβέρνηση ότι έχει εντοπίσει σοβαρές ενδείξεις απάτης με ευρωπαϊκά αγροτικά κονδύλια μέσω του ΟΠΕΚΕΠΕ, του βασικού οργανισμού πληρωμών για την ΚΑΠ. Τα στοιχεία κατατέθηκαν και στη Βουλή των Ελλήνων, προκαλώντας εύλογα ερωτήματα:
Τι προβλέπεται να γίνει τώρα; Μπορεί η κυβέρνηση να παραπέμψει το θέμα σε πολιτική «εξεταστική» αντί για ποινική «προανακριτική»; Και τι ρόλο μπορεί να παίξει η Ευρωπαϊκή Ένωση σε αυτό το θεσμικό παιχνίδι;❖ Τι είναι η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία (EPPO) και γιατί έχει σημασία η εμπλοκή της
Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, θεσμός που τέθηκε σε λειτουργία το 2021, έχει αρμοδιότητα να διερευνά οικονομικά εγκλήματα που ζημιώνουν την ΕΕ, όπως:
- απάτες με ευρωπαϊκά κονδύλια,
- δωροδοκίες δημοσίων λειτουργών,
- διασπάθιση ευρωπαϊκής ενίσχυσης.
Στην περίπτωση του ΟΠΕΚΕΠΕ, φαίνεται ότι η EPPO έχει συγκεντρώσει αποδείξεις, σύμφωνα με τις οποίες υψηλόβαθμα στελέχη, ενδεχομένως και κυβερνητικοί παράγοντες, χειρίστηκαν παράτυπα αγροτικές επιδοτήσεις, διοχετεύοντας κονδύλια με αδιαφάνεια.
❖ Ποια είναι η θεσμική διαδικασία στην Ελλάδα – Προανακριτική ή εξεταστική;
Το ελληνικό Σύνταγμα, στο άρθρο 86, ορίζει πως η δίωξη πρώην ή εν ενεργεία Υπουργών μπορεί να γίνει μόνο με απόφαση της Βουλής, εφόσον υπάρχουν ενδείξεις για ποινικά αδικήματα.
Σενάρια:
- Προανακριτική Επιτροπή:
➤ Έχει ποινικό χαρακτήρα, συλλέγει αποδεικτικό υλικό και μπορεί να καταλήξει σε άσκηση δίωξης από την Εισαγγελία.
➤ Προϋποθέτει πρόταση 30 βουλευτών και πλειοψηφία 151 για να συσταθεί. - Εξεταστική Επιτροπή:
➤ Έχει πολιτικό και ερευνητικό χαρακτήρα, αλλά δεν οδηγεί σε ποινική δίωξη.
➤ Συχνά επιλέγεται από κυβερνήσεις που θέλουν να ελέγξουν το πολιτικό πλαίσιο χωρίς νομικές επιπτώσεις.
Εδώ βρίσκεται και ο πυρήνας της ανησυχίας: αντί να κινηθεί η απαιτούμενη ποινική διαδικασία, η κυβέρνηση μπορεί να επιλέξει μια πολιτικά ασφαλέστερη «εξεταστική», κερδίζοντας χρόνο ή ακόμα και οδηγώντας στην παραγραφή.
❖ Μπορεί να υπάρξει παραγραφή;
Μέχρι και το 2019, το άρθρο 86 επέτρεπε την πρόωρη παραγραφή των αδικημάτων υπουργών, όταν άλλαζε η Βουλή. Όμως, μετά τη συνταγματική αναθεώρηση του 2019, η διάταξη άλλαξε:
«Η Βουλή μπορεί να ασκήσει την αρμοδιότητα για δίωξη μελών της κυβέρνησης όσο δεν έχει επέλθει παραγραφή. Η παραγραφή διακόπτεται μόνο με πρόταση δίωξης, όχι με αλλαγή κοινοβουλευτικής περιόδου».
Παρόλα αυτά, νομικοί και συνταγματολόγοι επισημαίνουν ότι η κυβέρνηση μπορεί να καθυστερήσει τεχνητά, αποφεύγοντας τη σύσταση προανακριτικής, ώστε να ξεπεραστούν τα χρονικά όρια της ποινικής διερεύνησης, ειδικά αν το αδίκημα δεν είναι διαρκές.
❖ Τι ρόλο μπορεί να παίξει η Ευρωπαϊκή Ένωση;
Η υπόθεση είναι εξαιρετικά σοβαρή, όχι μόνο θεσμικά, αλλά και πολιτικά, επειδή:
- Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία έχει ευρύτερη δικαιοδοσία και μπορεί να:
- ζητήσει επείγουσα συνεργασία από την Ελλάδα,
- προχωρήσει σε διεθνή ένταλματα έρευνας ή σύλληψης, εάν υπάρχει απόκρυψη στοιχείων.
- Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Κομισιόν) έχει δικαίωμα:
- να εκδώσει σύσταση ή προειδοποίηση προς την Ελλάδα για αδράνεια στην καταπολέμηση απάτης,
- να παγώσει ευρωπαϊκά κονδύλια (ιδίως αγροτικές ενισχύσεις),
- να ξεκινήσει διαδικασία επί παραβάσει (άρθρο 258 ΣΛΕΕ), με πιθανή παραπομπή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.
- Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει δυνατότητα να ζητήσει εξηγήσεις και να φέρνει την υπόθεση σε δημόσια ακρόαση.
❖ Πού βαδίζει η ελληνική κυβέρνηση; Θα υπάρξει συγκάλυψη;
Η πολιτική στάση της κυβέρνησης θα είναι καθοριστική. Αν επιλέξει να κινηθεί μόνο πολιτικά, η κοινή γνώμη και οι ευρωπαϊκοί θεσμοί θα μιλήσουν για πολιτική ατιμωρησία. Ήδη, οργανώσεις διαφάνειας και αγροτικά σωματεία έχουν ζητήσει:
- δημοσίευση της δικογραφίας,
- άμεση σύσταση προανακριτικής,
- πλήρη διαφάνεια για τον ρόλο του ΟΠΕΚΕΠΕ.
❖ Συμπέρασμα – Το πραγματικό τεστ για τη λογοδοσία στην Ελλάδα
Η υπόθεση ΟΠΕΚΕΠΕ δεν είναι μία απλή τεχνική απάτη. Είναι ένα τεστ θεσμικής ωριμότητας: θα προχωρήσει η Βουλή σε ποινική διερεύνηση ή θα προτιμηθεί η οδός της «θεσμικής αυτοσυντήρησης»; Θα δεχθεί η κυβέρνηση την ευρωπαϊκή παρέμβαση ως αρωγό στη διαφάνεια ή θα τη θεωρήσει ως πολιτική απειλή;
Όπως όλα δείχνουν, η ελληνική δημοκρατία έρχεται αντιμέτωπη με ένα από τα πιο κρίσιμα διλήμματα:
Διαφάνεια ή συγκάλυψη; Λογοδοσία ή ατιμωρησία;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου