Του Τζορτζ Φρίντμαν
Υπάρχουν στιγμές που εξαντλούμαι από τις κρίσεις που έρχονται και φεύγουν, και θυμάμαι την επόμενη πραγματική υπαρξιακή κρίση της ανθρωπότητας. Αυτό βάζει τα πράγματα σε προοπτική. Παρακαλώ συγχωρήστε την στιγμιαία αδιαφορία μου για την τρέχουσα κρίση της εβδομάδας.
Στο βιβλίο μου του 2009, «The Next 100 Years», προέβλεψα ότι το επόμενο μεγάλο κοινωνικοοικονομικό πρόβλημα θα προέκυπτε από μια δημογραφική κρίση, με την πτώση των γεννήσεων, τη μείωση της θνησιμότητας και την αύξηση του προσδόκιμου ζωής.
Τα ποσοστά γεννήσεων μειώνονται στις Ηνωμένες Πολιτείες και σε άλλα μέρη του κόσμου. Πέρυσι, το ποσοστό γεννήσεων στις ΗΠΑ ήταν περίπου ίσο με το ποσοστό θανάτων. Του χρόνου, αναμένεται το ποσοστό θανάτων να είναι ελαφρώς υψηλότερο από το ποσοστό γεννήσεων. Σύμφωνα με προβλέψεις, μέσα στα επόμενα 10 χρόνια – ίσως ήδη από το 2033 – τα μειωμένα ποσοστά γεννήσεων θα αποτελούν μακροπρόθεσμη πραγματικότητα την ίδια στιγμή που το προσδόκιμο ζωής θα αυξάνεται από τα 78,4 έτη στα 80,4 έτη. Αυτό φαίνεται σαν μια μικρή αύξηση, αλλά δεδομένου του μεγέθους αυτής της ηλικιακής ομάδας και της συρρίκνωσης του ποσοστού γεννήσεων, υποδηλώνει μια κρίση που θα καθορίσει μια ολόκληρη εποχή.
Το μοντέλο μου για την αμερικανική ιστορία είναι ότι το κοινωνικοοικονομικό status quo μεταβάλλεται κάθε 50 χρόνια. Προέβλεψα ότι τα τέλη της δεκαετίας του 2020 θα είναι η περίοδος κατά την οποία ο τρέχων κύκλος θα λήξει και θα ξεκινήσει ένας νέος. Αν έχω δίκιο, και οι αριθμοί φαίνεται να το επιβεβαιώνουν, τότε τα ζητήματα που μας απασχολούν εμμονικά αυτή τη στιγμή θα ξεθωριάσουν στην ιστορία όπως το σκάνδαλο Γουότεργκεϊτ.
Οι οικονομολόγοι μας λένε ότι η οικονομία βασίζεται στη γη, την εργασία και το κεφάλαιο. Αν ισχύει αυτό, τότε μπαίνουμε σε μια περίοδο κατά την οποία η εργασία θα συρρικνωθεί, και μαζί της και το κεφάλαιο.
Το λέω αυτό επειδή οι αριθμοί δείχνουν ότι το εργατικό δυναμικό θα μειωθεί τα επόμενα χρόνια, ενώ ο ρυθμός κατανάλωσης θα αυξηθεί. Με τη μείωση της θνησιμότητας και την αύξηση του προσδόκιμου ζωής, η κατανάλωση θα αυξηθεί με δύο τρόπους. Πρώτον, οι ηλικιωμένοι θα συνεχίσουν να καταναλώνουν πολύ καιρό αφότου θα έχουν σταματήσει να εργάζονται, και δεύτερον, οι καταναλωτικές τους συνήθειες θα είναι έντονα προσανατολισμένες προς τις υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης.
Μια λύση είναι η ευθανασία των ηλικιωμένων, στην οποία είμαι πλήρως αντίθετος. Η άλλη είναι ένας ριζικός μετασχηματισμός του ιατρικού συστήματος, με στόχο την αύξηση της παραγωγικότητας των ηλικιωμένων, ιδίως μεταξύ 65 και 80 ετών.
Κάθε κύκλος των 50 ετών καθοδηγείται από μια βασική τεχνολογία που αναδύεται για να καλύψει μια κοινωνική ανάγκη. Τα τελευταία 50 χρόνια, η βασική τεχνολογία βασίστηκε στο μικροτσίπ, το οποίο υποστηρίζει ένα φάσμα βιομηχανιών και δραστηριοτήτων και κινεί την οικονομία. Στην προηγούμενη περίοδο, περίπου από το 1930 έως το 1980, η καθοριστική τεχνολογία ήταν το αυτοκίνητο, το οποίο επέτρεψε σε έναν πληθυσμό με σημαντική αύξηση να εγκαταλείψει τις πόλεις για τα προάστια και ταυτόχρονα να συνεχίσει να εργάζεται σε βιομηχανίες με επίκεντρο τις πόλεις.
Κατά κάποιο τρόπο, το μικροτσίπ δημιούργησε, μεταξύ άλλων, ένα σύστημα επικοινωνίας που επέτρεψε τη διασπορά του πληθυσμού χωρίς απώλεια της συνδεσιμότητας.
Αν αυτό το μοντέλο της κοινωνικά καθοδηγούμενης καινοτομίας ισχύει, τότε τα επόμενα 50 χρόνια θα περιστραφούν γύρω από επαναστάσεις στην ιατρική. Καθώς το προσδόκιμο ζωής αυξάνεται, το επίπεδο παραγωγικότητας των ηλικιωμένων πρέπει τουλάχιστον να ισοδυναμεί με το επίπεδο κατανάλωσης, προκειμένου να διατηρείται η ροή του κεφαλαίου. Ήδη βλέπουμε σημαντικές προόδους στην ιατρική που προέρχονται από την επιστήμη των υλικών, η οποία επιτρέπει τη μηχανική σε μοριακό επίπεδο, με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης. Δεν θεωρώ την τεχνητή νοημοσύνη ως την κεντρική τεχνολογία, διότι είναι ένα εργαλείο, όχι η λύση.
Η επόμενη μεγάλη ανακάλυψη βρίσκεται στην αναδιαμόρφωση της αντίληψης του ανθρώπινου σώματος μέσω πολλαπλών επιστημών και τεχνολογιών.
Πρέπει να εξετάσουμε τις ρίζες αυτής της κρίσης.
Πρώτον, η ιατρική φέρει ευθύνη για την ήδη δραματική αύξηση του προσδόκιμου ζωής. Δεύτερον, η πτώση στο ποσοστό γεννήσεων προκαλείται από ριζικές – και συναφείς – αλλαγές στον πολιτισμό και την ιατρική. Η ιατρική δημιούργησε το αντισυλληπτικό χάπι, το οποίο κατέστησε δυνατή τη φεμινιστική κοινωνική κίνηση. Από τη στιγμή που οι γυναίκες μπορούσαν να περιορίσουν τον αριθμό των παιδιών τους χωρίς να καταφεύγουν στην αγαμία (δεν αγγίζω το θέμα της άμβλωσης), μπορούσαν πιο εύκολα να εισέλθουν και να παραμείνουν στην αγορά εργασίας. Πράγματι, η είσοδος των γυναικών στην εργασία έχει, μέχρι τώρα, διατηρήσει την παραγωγικότητα παρά τη μείωση των γεννήσεων.
Η τρέχουσα κυβέρνηση των ΗΠΑ είναι προφανώς ενήμερη για αυτό το πρόβλημα και προτείνει νομοθεσία για να ενθαρρύνει περισσότερες γεννήσεις. Η πρότασή της είναι να δοθούν στους γονείς \$1.000 για κάθε παιδί που γεννιέται μεταξύ Ιανουαρίου 2025 και Δεκεμβρίου 2028, ως επένδυση για το μέλλον του. Η νομοθεσία αυξάνει επίσης την φοροαπαλλαγή για τα τέκνα από \$2.000 σε \$2.200 ανά παιδί ξεκινώντας από το 2026.
Μια άλλη τρέχουσα κρίση σχετιζόμενη με το δημογραφικό πρόβλημα είναι η μετανάστευση. Όλα τα ανεπτυγμένα βιομηχανικά κράτη θα αντιμετωπίσουν αυτή τη δημογραφική κρίση, και στα αρχικά στάδια του κύκλου, προτού η κρίση εκδηλωθεί πλήρως, θα αρχίσουν να ανταγωνίζονται για εργάτες, ιδιαίτερα στα χαμηλόμισθα και μη ελκυστικά επαγγέλματα. Αυτό είναι ενσωματωμένο στους αριθμούς. Οι μετανάστες σταθεροποιούν τις αγορές εργασίας, την κατανάλωση και τον σχηματισμό κεφαλαίου. Ενώ περιμένουμε να βρεθούν ριζικές ιατρικές λύσεις, πρέπει να σκεφτούμε λίγο όχι μόνο πώς η μετανάστευση μπορεί να καλύψει τη ζήτηση για ανειδίκευτους εργάτες σε τομείς όπως η γεωργία και η καλλιέργεια, αλλά και πόσο χρήσιμα θα είναι τα μορφωμένα και ενταγμένα παιδιά των μεταναστών στα επόμενα 50 χρόνια.
Και πάλι, ζητώ συγγνώμη για αυτήν τη μάλλον παράξενη ανάλυση, αλλά μετά από συνεχή μελέτη των ενεργειών του Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, του Μπενιαμίν Νετανιάχου, του Βλαντίμιρ Πούτιν και του Ντόναλντ Τραμπ, χρειάζεται κανείς ένα διάλειμμα – αν όχι ξεκούραση στο κρεβάτι – τότε τουλάχιστον ένας λόγος για κάτι που δεν περιλαμβάνει κανέναν από αυτούς.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου