Παρά το γεγονός ότι μερικές εκατοντάδες χιλιόμετρα βόρεια της Λιβύης στην ανατολική Μεσόγειο, η Ελλάδα περιόρισε την έκθεσή της στην τετραετή διολίσθηση της χώρας της Βορείου Αφρικής σε εμφύλιο πόλεμο, σε μια οικονομικά αυξημένη εισροή Λίβυων ασθενών στα νοσοκομεία, την υποδοχή μερικών χιλιάδων μεταναστών που απέστειλαν λαθρέμποροι της Λιβύης στην Κρήτη και τον βομβαρδισμό ενός ελληνικού δεξαμενόπλοιου αγκυροβολημένου στο λιμάνι της Λιβύης.
Τώρα, δεκάδες χιλιάδες Σύριοι έχουν αλλάξει τον περιορισμένο ευρωπαϊκό προορισμό τους με διαδρομή από τη Λιβύη προς την Ιταλία, για να φτάσουν στην τσακισμένη από την κρίση Ελλάδα, μέσω Τουρκίας.
Αυτό έχει προκαλέσει εθνικό πανικό και οδήγησε τα συχνά σκανδαλοθηρικά ΜΜΕ να επικεντρωθούν στον κίνδυνο ότι μαχητές θα μπορούσαν να κρύβονται ανάμεσα στους πρόσφυγες, ή ότι οι τζιχαντιστές της Λιβύης ίσως να προσπαθήσουν να καταλήξουν στην Κρήτη – ένα ελληνικό νησί που φιλοξενεί μια βάση-κλειδί του ΝΑΤΟ, μόλις 320 χιλιόμετρα μακριά από τον κόμβο των Ισλαμιστών μαχητών στην Ανατολική Λιβύη, την Derna.
Τέτοιοι φόβοι οδήγησαν την Ευρωπαϊκή Ένωση – εν μέσω έντονων επικρίσεων – να σχεδιάσει μια στρατιωτική εκστρατεία.
Του Ιάσωνα Αθανασιάδη, aljazeera.
Φωτορεπόρτερ που καλύπτει τη Μέση Ανατολή.
Παρέμβαση και ομογενοποίηση
Εκ πρώτης όψεως, η Λιβύη και η Ελλάδα μοιράζονται ελάχιστα κοινά στοιχεία: η μια είναι στριμωγμένη, αλλά ακόμα αναγνωρίσιμη ευρωπαϊκή κοινωνία, με ανεπτυγμένες υποδομές και ένα καλά μορφωμένο, γερασμένο πληθυσμό.
Η άλλη, είναι ένα έθνος-μπάλωμα της Σαχάρα, με ένα αρκετά μεγάλο νεανικό πληθυσμό να απορροφιέται σήμερα σε μεγάλο βαθμό σε έναν εμφύλιο πόλεμο που περιλαμβάνει πολλούς πολιτοφύλακες, μεταξύ των οποίων και το Ισλαμικό Κράτος του Ιράκ και του Λεβάντε (ISIL).
Αλλά, μια σειρά από κοινωνικές και ιστορικές ομοιότητες συνέβαλαν στις παρούσες πολιτικές τους κουλτούρες. Θρησκεία, φυλετισμός και γλώσσα, έπαιξαν βασικό ρόλο στην ομογενοποίηση της Ελλάδας και τους ιστορικά μη συναφείς πληθυσμούς της Λιβύης.
Ξένες επεμβάσεις τις απελευθέρωσαν από αυταρχικά καθεστώτα, αλλά καλλιέργησαν μια κατάσταση «ευνοημένου παιδιού» που εμπόδισε τη μελλοντική ανάπτυξη. Καμία χώρα δεν ήταν ακριβώς ένα έθνος-κράτος που περιμένει να συμβεί.
Οι σύγχρονες και αρχαίες εκδόσεις τους φέρουν ελάχιστη σχέση. Μέχρι τη στιγμή που η Ελλάδα στερεοποιήθηκε ως ορθόδοξο χριστιανικό έθνος-κράτος με τα ελληνικά ως επίσημη γλώσσα, είχε αφομοιώσει ή εκδιώξει, διαφορετικές κοινότητες μουσουλμάνων Αλβανών και Τούρκων, Εβραίων και Καθολικών Ιταλών και Ρουμάνων.
Στη δική της προσπάθεια να γίνει μια ομοιογενής αραβόφωνη σουνιτική μουσουλμανική χώρα, η Λιβύη έχει γυρίσει την πλάτη της σε ένα υπέροχο εθνοτικό και θρησκευτικό μωσαϊκό Εβραίων, Βερβέρων, Τουαρέγκ, Tebu και οι πληθυσμών της Μάλτας από την πρώτη Μουσουλμανική κατάκτηση του 7ου αιώνα.
Και στις δύο περιπτώσεις, η θρησκευτικότητα, οι ισχυρές περιφερειακές ιδιαιτερότητες και η πίστη στις συχνά βιομηχανοποιημένες παραδόσεις, δημιούργησαν μοτίβα που εξακολουθούν να εμποδίζουν τη συμμετοχή σε δυτικού τύπου νεωτερικότητες.
Οι συρόμενες πόρτες
Πίσω στο 2011, καθώς η Ελλάδα έπεφτε σε οικονομική κρίση μετά από μια εποχή χρεωστικής υψηλής διαβίωσης, μια δύναμη ανεπιθύμητων ανταρτικών ομάδων που υποστηρίχθηκε από αέρος από το ΝΑΤΟ στη Λιβύη, κέρδισε στη Λιβύη την ελευθερία της από ένα δικτατορικό καθεστώς.
Μόλις εξορίστηκε το καθεστώς της Λιβύης, οι διεθνείς προσδοκίες αυξήθηκαν, ότι αυτή η τεράστια, πλούσια σε φυσικούς πόρους χώρα με πληθυσμό μόλις έξι εκατομμύρια και αναξιοποίητες αγορές, θα γινόταν μια οικονομικά απελευθερωμένη, δυτικού τύπου συνταγματική δημοκρατία.
Αλλά αυτό που συνέβη κατά τα επόμενα τέσσερα χρόνια, αντήχησε την αρχαία και σύγχρονη Ελλάδα: ξεχωριστές πόλεις-κράτη και δημοσιονομικά ανεύθυνη κρατική σπατάλη της εθνικής γενναιοδωρίας σε έναν αστερισμό μαχητών και πελατειακά σκηνικά.
Αντί να αποκτήσουν τη σταθερότητα μέσω της δημιουργίας θεσμών, οι μαχητές έγιναν ένας νόμος για τον εαυτό τους, βυθίζοντας τη χώρα στο χάος.
Η λεηλασία του εκτενούς οπλοστασίου της Λιβύης προκάλεσε μια εξέγερση στο Μάλι, επιχειρήσεις ενάντια στον αιγυπτιακό στρατό στο Σινά, μεταφορές όπλων στη Συρία, καθώς και τρομοκρατικές ενέργειες στην Αλγερία και την Τυνησία.
Αισθανόμενη μια ευκαιρία, η ISIL καθιέρωσε ένα ανάχωμα στη χώρα.
Ιστορικές ομοιότητες
Η Βρετανία, η Γαλλία και η Ρωσία και συνεργάστηκαν στη ναυμαχία του Ναυαρίνου το 1827 για να νικήσουν τους Οθωμανούς, σε έναν προάγγελο του ΝΑΤΟ τον 19ου αιώνα.
Οι παράτυποι Έλληνες ήταν οι άτακτοι «κλέφτες» (ληστές), των οποίων η άφθονη γενειάδα, οι φουστανέλες, το τουφέκι ανά χείρας κι η διαμονή τους σε σπηλιές, δεν είναι εντελώς αντίθετα από τους τζιχαντιστές μεσαιωνολόγους του 21ου αιώνα στη Βεγγάζη, τη Σύρτη και την Derna.
Ως μέρος της κατασκευής της ελληνικής εθνικής ταυτότητας, διδάχθηκαν στο σχολείο να τους σέβονται σαν ιδρυτές του έθνους τους.
Τώρα, η ίδια θρησκευτικοποιημένη απελευθερωτική ρητορική (καταδίκασαν τους Οθωμανούς ως τους άπιστους αυτοκρατορικούς άποικους της εποχής τους) βρίσκει μια σύγχρονη ηχώ στα σημερινά Ισλαμικά κονιάματα.
Πριν οι Δυτικοί σύμμαχοι της Ελλάδα επιβάλλουν έναν Βαυαρό βασιλιά στην ταραχώδη νέα χώρα, υπήρξε μια περίοδος, που- όπως η Λιβύη – κυριαρχούσε το χάος, τα διάτρητα σύνορα, τα ληστρικά αιτήματα για πολιτική εκπροσώπηση σύμφωνη με τις επαναστατικές τους θυσίες και δύο αντίπαλες κυβερνήσεις που βασίζονταν σε διαφορετικά μέρη της χώρας.
Οποιοσδήποτε με μια περαστική γνωριμία με την μετεπαναστατική Λιβύη, θα βιώνει μια αίσθηση του deja vu, τώρα.
Μετά την ελληνική ανεξαρτησία, η τάξη των ληστών παντρεύτηκε με την πλούσια Ελληνική Διασπορά, φτάνοντας στο νέο έθνος-κράτος σχηματίζοντας μια αστική επιχειρηματική και πολιτική τάξη που διαμόρφωσε τη σημερινή πατρώα πολιτική σκηνή.
Οι πολιτικοί εξακολουθούν να διορίζουν τους παιδικούς τους φίλους σε κορυφαίες θέσεις δημοσίων υπηρεσιών και ευνοούν τις περιοχές τους μέσω των προϋπολογισμών που ελέγχουν.
Ο φυλετισμός αντιγράφεται σε όλο το μήκος της αλυσίδας από τους απλούς Έλληνες που, αντί να επιμένουν ότι οι δικοί τους πολιτικοί πρέπει να διωχθούν για την εν γνώσει τους καλλιέργεια δυσβάσταχτου χρέους, προτιμούν να επιτίθενται σε ευρωπαίους πολιτικούς που συζητούν ότι η δημοκρατική επιλογή μιας χώρας δεν μπορεί να καταργήσει την συναίνεση 18 άλλων δημοκρατιών.
Δυσφορία για την πολιτική ταυτότητα
Οι δύο παγκόσμιοι πόλεμοι οδήγησαν σε μια «ποτέ ξανά» στιγμή, δια της οποίας η ΕΕ εργαλειοποιείται την ευημερία για τη σίγαση των πολιτικών ταυτοτήτων.
Τώρα, με σημαία την οικονομική ανάπτυξη, οι πολιτιστικές εντάσεις επέστρεψαν εκδικητικά, είτε με τη μορφή ενός πανευρωπαϊκού κύματος προς τα εθνικιστικά κόμματα, την σύγκρουση στην Ουκρανία, ή τις υποβόσκουσες εντάσεις στα Βαλκάνια.
Το δημοψήφισμα στην Ελλάδα έφερε στο προσκήνιο ρήξεις που δεν είχε ξαναδεί από την αποκατάσταση της δημοκρατίας το 1974.
Ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ ομολόγησε πρόσφατα ότι «πραγματικά φοβάται αυτή την ιδεολογική ή πολιτική μόλυνση και όχι τη χρηματοπιστωτική μόλυνση αυτής της ελληνικής κρίσης».
«Μπορώ να αισθανθώ … κάτι σαν διαδεδομένη ανυπομονησία. Όταν η ανυπομονησία δεν γίνεται ατομικό, αλλά κοινωνικό συναίσθημα, αυτή είναι η εισαγωγή για επαναστάσεις.»
Το κύμα του χάους και η εισροή προσφύγων που εξαπλώνεται σε μια όλο και πιο διασυνδεδεμένη περιοχή, απειλούν να κατακλύσουν την Ελλάδα.
Η πραγματικότητα της Λιβύης κινδυνεύει να αιματοκυλιστεί σε μια πιο αποσταθεροποιημένη περιοχή, είτε μέσα από την ανθρωπο-πλημμύρα που φθάνει καθημερινά στα ελληνικά παράλια, είτε από την πιθανότητα η εμφύλια σύγκρουση που πρόσφατα εξαπολύθηκε στην Τουρκία, από την χρόνια παρέμβαση της Άγκυρας στη γειτονική Συρία, που θα μπορούσε κυματίσει σε όλο το Αιγαίο.
Η Λιβύη είναι μόνο ένα κομμάτι του παζλ της ευρύτερης αποσταθεροποίησης της περιοχής, αλλά η διαμόρφωση και η κατάρρευση αυτού που κάποτε πουλήθηκε ως μια ιστορία επιτυχίας, θα πρέπει να ενεργήσει ως μια προειδοποιητική ιστορία για τη βόρεια γείτονά της, για να μην γίνει το πρώτο ευρωπαϊκό αποτυχημένο κράτος.
Επιμέλεια-μετάφραση: Ι.Γκορ. αποκλειστικά για το Hellasforce
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου